94 / 162
94
lerek yeniden ihale açıldı; hatta iha-
leyi kazanan konsorsiyumla yeni bir
mukavele imzalandı.
38
Aynı yıl, bir
grup İspanyol ve Arap bankası ile
yaklaşık 58 milyon dolarlık bir kre-
di anlaşması için prensip anlaşma-
sına varıldı. Ancak bu girişimlerin
hiçbiri hayata geçmediği gibi, yıllar
içinde projedeki belirsizlik giderek
büyüdü. Bu durum, Erhan Öner’e
göre, Arap yatırımcıların ilgilerini
tümüyle kaybetmelerine ve hissele-
rini Toros Gübre’ye devrederek te-
ker teker çekilmelerine neden oldu:
Şirketin eskiden 20 kişilik filan
bir teşkilatı vardı. Dedik ki “Bo-
şuna masraf yapmayalım, ufal-
talım bunu. Bir tek genel müdür
kalsın.” Toros binasında onlara
bir oda verdik, hem otursunlar,
hem de bizim imkânlarımızdan
faydalansınlar diye. Öyle durdu
senelerce şirket. Sonunda bir gün
Dışişleri’nden aradılar, “Gelebi-
lir misiniz?” dediler. Gittik. Dedi-
ler ki “Hükümet üyeleri, bakan-
lar Ortadoğu ülkelerine gittiğinde
hep masanın üstüne bir numara-
lı konu olarak bu konuyor. Biz de
bundan bıktık usandık. Şu hissele-
ri siz alsanıza.” Şirketin tek varlı-
ğı arsa, başka hiçbir şeyi yok. Dı-
şişleri böyle deyince ne yapacağız,
ne edeceğiz diye düşündük. Ku-
veytliler, “Biz satarız. Diğerleri de
satar. Biz hepsinin namına pazar-
lığı sizinle yapalım,” dediler. Tam
da Kuveyt’in işgalinden evvel, bir
günlüğüne Kuveyt’e gittim. Birkaç
saat içinde anlaştık, protokolü im-
zalayıp geldik. Şimdi çalışmayan
bir şirket, bir de arsası var sade-
ce. Kıymetli bir arsa ama kimse-
ye faydası yok, bir şey yapmadık-
tan sonra.
39
Akdeniz Gübre
bünyeye katılıyor
Toros Gübre, şirketin işletmeye ge-
çişinin 8. yılı olan 1989’un son gün-
lerinde, terminal yatırımıyla paralel
olarak ileri doğru en güçlü hamle-
lerinden birini daha yaparak Akde-
niz Gübre’nin çoğunluk hisseleri-
ni satın aldı. Böylece fiili üretim ka-
pasitesi 1,5 milyon tona çıkan To-
ros Gübre, 1990’ların arifesinde,
Türkiye’nin en büyük gübre üretici-
si konumuna geldi. Toros Gübre’nin
en küçük oyuncu olarak girdiği
gübre sektöründe daha 10 yıl ta-
mamlanmadan birinci sıraya yük-
selmesi, en açık ifadesiyle “bir başa-
rı hikâyesi”ydi.
Akdeniz Gübre Sanayii A.Ş.’nin gru-
ba katılışının öyküsü de, esasen elde
edilen bu başarının sırlarından biri