89 / 162
89
İhracat
Gübre sektöründeki liberasyonun
üreticilere getirdiği en önemli fay-
dalardan biri de 1 Temmuz 1986 ta-
rihinden itibaren ihracatın serbest
bırakılmasıydı. Liberasyon öncesin-
de gübre üreticilerinin ihracat bağ-
lantısı yapabilmesi serbest olmak-
la birlikte, ihracatın gerçekleştiri-
lebilmesi Tarım Orman ve Köyişle-
ri Bakanlığı’nın onayına tabiydi. Ba-
kanlık, sektörde düşük kapasite kul-
lanımı en büyük sorunlardan biri ol-
duğu halde, zaman zaman “iç üreti-
min yeterli olmadığı” gerekçesiyle
bu yöndeki başvuruları reddedebi-
liyordu.
Toros Gübre ilk ihracatını, üretime
geçtikten hemen sonra 1982 yılında
Suudi Arabistan’a yapmış, bu ülkeye
toprak ve ürün özelliklerine uygun
olarak üretilmiş 5 bin ton kompoze
gübre göndermişti. Sonraki yıllarda
bu ülkeye Kanada, ABD, Yunanistan,
Romanya, Hollanda, Almanya, İspan-
ya, Kenya, Benin, İran, Tayland, Çin,
İtalya, İrlanda ve Libya gibi başka ül-
keler de katılacak, ancak ihracat fa-
aliyeti –iç pazarın çok daraldığı dö-
nemler dışında– hemen her zaman
atıl kapasiteyi değerlendirmeye yö-
nelik ikincil bir tercih olarak kala-
caktı. Toros Gübre, tarihindeki en
yüksek ihracat rakamına 26 milyon
dolarla yine Türkiye için bir kriz yılı
olan 1994 yılında ulaşacaktı.
İSKELEDEN TERMİNALE
1987 başlarında devreye sokulan II.
Tevsi projesinin ikinci ve en önem-
li halkasını, aynı anda ikisi 110.000
DWT’luk, diğerleri 3.000-40.000
DWT’luk toplam 5 geminin yanaş-
masına müsait ikinci bir iskelenin in-
şası oluşturuyordu. Bununla birlik-
te iskele arkasındaki torbalama tesi-
si ile dökme ve torbalı gübre depo-
ları da genişletilecek, böylece 1989
başlarında tamamlanması planlanan
proje ile Toros iskelesi, gerçek bir
terminal niteliğine kavuşacaktı.
25
Limancılık hizmetleri, ilk yıllardan
beri Toros’un en önemli gelir kay-
nakları arasında bulunuyordu. Özel-
likle 1983 yılından sonra Irak’tan
büyük miktarlarda gelmeye başla-
yan nafta, fueloil, ham petrol ve kü-
kürt gibi kargolar, gübre faaliyetin-
den elde edilen gelirlere ek olarak
önemli bir artı değer yaratmış ve
şirketin yeni yatırımlara yönelme-
sine yardımcı olmuştu. Toros Güb-
re Yönetim Kurulu Başkanı Necati
Akçağlılar’a göre bu işkolu kısa süre-
de şirketin ana faaliyetlerinden biri
haline gelmiş,
26
bu nedenle 1985 yı-
lında bu alanda hizmet vermek üze-
re Toros Terminal Servisleri A.Ş. ku-
rulmuştu. Türkiye’nin güney kıyı-
larında kurulu terminal kapasitele-
rinin son yıllarda artmış olmasına
karşın Toros iskelesi, iç ve dış piya-
salardaki bilinirliğini her geçen gün
artırıyor ve iş hacmini sürekli geliş-
tiriyordu. 1986 yılına gelindiğinde,
Toros iskelesinde sıvı ürünler için
2,1 milyon tonluk bir fiili rakama