3 / 24
toprağın verim gücü üzerine etkili olmaktadır.İyi bir bağ toprağı, su tutma ve havalanma kapasitesi iyi,taban suyu yüksek olmayan, toprak derinliği 1 m kadar olan, siltli tın, tın ve
milli killi tın yapıya sahip topraklardır.Ülkemizde özellikle Eğe bölgesinde kurutmalık üzüm yetiştiriciliğinde bağlar bu nitelikteki topraklar üzerinde tesis edilmişlerdir.Şaraplık ve
sulama yapılmayan yörelerde ise toprağın yapısı daha az derin yapılır.Toprağın çok killi ve çok kumsal olması bağ tesisi için uygun değildir. Toprakların bu özelliklerinin
düzeltilmesi organik gübreler ve yeşil gübreleme kısmında detaylı olarak verilecektir.
Toprağın bünyesinin bilinmesi asmanın kılcal köklerinin hangi derinlikte oluşabileceği hakkında bilgi verilmesi bakımından önemlidir.Kumsal topraklarda kökler derinde oluşacağı
için gübrelerin daha derine uygulanması killi topraklarda ise kökler yüzeye daha yakın oluşacağı için gübrelerin biraz daha yüzeye verilmesi gerekmektedir.Ayrıca kumsal ve
geçirgenliği iyi olan topraklarda azotlu gübreleri serpme olarak uygulanması yağış ve sulama ile azot yıkanmasına neden
olabilir.Bunedenle gübreleme yönetimini iyi belirlemek
gerekir.Potasyum fiske etme kapasitesi yüksek olan topraklarda serpme yönetimi ile potasyumlu gübrelerin uygulanması potasyumun elverişliliğini azaltacağı için bant-çizi usulü
gübre uygulamak gerekir.
2.2.2. Toprak reaksiyonu (pH)
Toprağın pH değeri toprakta bulunan hidrojen iyonu (H)+konsantrasyonu veya aktivitesi hakkında bilgi verir.Toprağın pH değerinin 7’nin altında olduğu değerler asit, 7’nin
üzerine olan değerler alkalin olarak adlandırılmaktadır.Genel olarak bitkilerin büyük çoğunluğu 6.5 – 7.5 pH değerleri arasında iyi bir gelişme gösterirler.Toprak pH değerinin
bunun üzerinde veya altında olması birçok bitki için istenmeyen bir durumdur. Toprak pH değerinin çok düşük veya çok yüksek olması durumunda toprağın strüktüründe
bozulmalar meydana gelebileceği gibi bitkinin kök sisteminde de gelişme yavaşlar.Toprağın pH değerinin 5’in altında olduğu durumlarda toprakta demir, alüminyum ve mangan
toksitesi 5- 6 pH değerleri arasında fosfor ve molibden fiksasyonu meydana gelerek bitki gelişmesi engellenir.Toprağın pH değerinin düşüklüğü kireçleme materyali kullanılarak
istenilen düzeye getirilir. Topraklarda kireçleme yapılarak ortamdaki fazla miktardaki hidrojen iyonları nötralize edilerek bitki köklerinin kalsiyum ve bunun yanında magnezyum ve
potasyum alınımı daha dengeli bir şekilde sağlanmış olur.Toprağın pH değerinin yüksek olması özellikle 8 pH değerinden fazla olması durumunda mikro elementlerden demir,
bakır, mangan, çinko ve bor alınmasında ve ayrıca fosforun elverişliliğinde önemli derecede bir azalma görülür.Toprak pH değerinin 8.7’in üzerinde olması durumunda ortamdaki
hidroksil (OH) -iyonu miktarı artar, aynı zamanda toprakta fazla miktarda kalsiyumun yanında sodyum da
bulunabilmektedir.Bugibi topraklarda toprağın pH değerinin kükürt ile
azaltılması gerekir( Şekil-4).
Şekil-4: pH değerinin besin maddesinin alımına etkisi
Toprağın pH değerinin toprak verimliliği ve bitki beslenmesi üzerine gruplandırıldığında bu etkilerin üç ana madde de toplandığı görülür.
Bitki besin maddelerinin toprakta yarayışlılığı ve alınabilirliği üzerine etkilidir.Yarayışsız formdaki besin maddelerin alınabilir hale gelmesini sağlar.
Toprağın fiziksel yapısı (strüktür) üzerine etkilidir.
Toprağın mikrobiyolojik aktivitesi üzerine etkilidir.
Toprağın pH değerinin 7.3-8.7 arasında olması durumunda toprakta dominant (en fazla bulunan) katyon kalsiyum dur.8.7’nin üzerinde olan pH değerinde ise sodyum katyonu
fazla bulunur ve tuzluluk problemi başlar.Bağ yetiştiriciliğinde yüksek ve kaliteli ürün için en uygun pH değerleri 6.7-7.7 arasında olan pH değerleridir. Bu pH değerlerinin dışında
özelliğe sahip topraklarda kurulu bağ tesislerinde makro ve mikro element noksanlıklarına sık sık rastlamak mümkündür. Toprakta çok düşük ve çok yüksek düzeyde pH
değerinin bulunması toprakta mevcut mikroorganizmaların aktivitelerini de aksatmaktadır. Bu nedenle toprağın bünyesinde bulunan besin elementlerinin yarayışlı hale geçmesi
yavaşlayacağı için toprağın verimlilik gücü düşer.
Toprağın pH değeri bağın istemiş olduğu pH değerinin üzerinde ise mikronize hale getirilmiş toz kükürt ile toprağın pH değeri istenilen düzeye getirilebilir. Bu işlem toprakta
mevcut kükürt bakterilerinin enzimatik reaksiyonları sonucunda meydana gelir. Toprak sıcaklığının bakteri faaliyeti için uygun olması (10-30°C), bakteri konsantrasyonu ve
toprakta yeterli rutubetin bulunması sonucunda, toprağın pH değeri 2-3 ay gibi zaman süreci içinde hedeflenen düzeye iner. Bu işlem ile ilgili kimyasal reaksiyonlar aşağıda
belirtildiği gibi oluşur.