86 / 285
85
planlı ekonomi döneminin sanayileşme
bakımından Türkiye’ye kazandırdıkları
göz ardı edilemez. Bu dönem, devlet hima-
yesindeki belirli alanlarda hem kamu sek-
törünün, hem de özel sektörün çok sayıda
yeni yatırımına sahne olacak, bu iki sektör
arasında yeni bir işbölümü ortaya çıka-
caktı. Bu işbölümüne göre büyük sermaye
gerektiren demir-çelik, petrokimya ve di-
ğer ara malların üretimi devlet tarafından
gerçekleştirilirken, özel sektör daha çok
tüketim mallarına yönelecek, bu arada çok
sayıda yabancı yatırımcı da yerli ortaklarla
birlikte yatırıma girişecekti.
Özetlemek gerekirse, 1960’lı yıllar hem
ağır sanayi, hem de orta ve hafif sanayi ba-
kımından birçok yatırıma sahne olacak, bu
da Tekfen gibi müteahhit firmalar için yeni
bir çalışma alanı oluşturacaktı.
FNN, Erzincan-Erzurum NATO akaryakıt boru hattı proje müşa-
virliği işinde kullanılmak üzere 1959 yılının Eylül ayında Bayın-
dırlık Bakanlığı’ndan, Amerika’dan getirilmek üzere 2 adet teksir
makinesi, 1 adet termo-fax fotokopi makinesi (ve kâğıtları), 1 adet
Dodge kamyonet ve 1 adet Plymouth
station wagon
otomobil için
izin istedi.
Ama o günler, Türkiye’nin döviz kasasının bomboş olduğu gün-
lerdi. Yurtdışından getirilecek kırtasiye malzemesi için bile dö-
viz tahsisi almak gerekiyordu ve bu da hiç kolay değildi. Nitekim
Plymouth otomobil için gereken permi aynı ay içinde geldiyse de,
Dodge kamyonetin ithali için gereken permi ancak 25 Kasım 1959
tarihinde alınabildi. Ne var ki bu kez ithalatta yaşanan problemler
yüzünden otomobili 15 Mayıs 1960 tarihine kadar getirmek müm-
kün olmadı. Dodge kamyonet de 28 Nisan 1960 tarihinde hazır
olduğu halde perminin süresi dolduğu için yurda sokulamadı.
Özel sektörün önündeki
engel: Döviz sıkıntısı
Bu süre içinde firma, bakanlık ve üretici şirketler arasında onlarca
mektup gelip gitti; bürokrasinin çarkları ağır ağır işledi. Sonun-
da istenen tüm malzeme ve araçlar temin edildi. Ama malzemeler
geldiğinde, proje çoktan bitirilmiş ve teslim edilmişti.
Diğer yandan Türkiye’nin sanayileşme
yolunda gösterdiği bu çaba, başta NATO
olmak üzere dış kaynaklar tarafından da
desteklenecekti. Örneğin NATO Bakanlar
Konseyi, 5 Mayıs 1962 tarihli toplantısın-
da, “Türkiye’nin iktisadi kalkınmasını sağ-
lamak için gösterdiği gayretlere imkânları
uygun olan NATO üyesi devletler de katıla-
caktır” şeklinde bir karar alacak ve bu yar-
dımların hazırlanmakta olan beş yıllık kal-