70 / 285
69
teçhizatına ait yedek parça temininde de
yaşanmaktaydı. Türkiye’nin inşaat maki-
neleriyle tanışmasının üzerinden henüz
çok zaman geçmemişti. 1947 yılında Mars-
hall Planı kapsamında gelmeye başlayan
iş makineleri, Türk inşaat sektörü için
tümüyle bir yenilikti. Öyle ki, devasa bü-
yüklükteki karayolu yapımı projelerinde
çalışan mühendisler bile, kendi aralarında
iş makinelerini “gerekli bulanlar” ve “ge-
rekli bulmayanlar” diye ikiye bölünmüştü.
1950’lerin başında Karayolları’nın Ankara
bölge müdürü olarak görev yapan Cihad
Boşalı’ya göre “yol davasında hakiki in-
kılap yapılmış” ve “kazma küreğin yerini
makine almış” olmasına rağmen, hâlâ eski
zihniyet varlığını sürdürmekteydi. Eski ka-
falı mühendisler, en ucuz, en iyi ve en sü-
ratli işin ancak makineyle yapılabileceğine
inanmak istemiyorlardı.
5
Makinelerin inşaat sektörüne girişi NA-
TO projelerinden sonra iyice hızlanmıştı.
Ancak bunları kullanacak operatörlerin
yetiştirilmesi, tamir-bakım ihtiyaçlarının
giderilmesi ve makinelerin sürekli çalışır
tutulabilmesi için gereken yedek parçala-
rın temini gibi konularda bu kadar hızlı bir
ilerleme sağlanamamıştı. İş makinelerinin
bazen tamir edilemeden aylarca yatma-
sı, müteahhidin karşısındaki en önemli
sorunlardan biriydi. Devletin yedek par-
çaların zamanında ve hızlı bir şekilde te-
mini için bir önlem almamış olması ise,
1954’te düzenlenen İnşaat Müteahhitleri
Kongresi’nde dile getirilen başlıca şikâyet
konularından biri olmuştu.
Yine aynı kongrede müteahhitler, sistemin
tümüyle yabancı firmaların lehine çalıştı-
ğını öne sürmüşler, en küçük inşaat işle-
rinin bile yabancılara verilmesinin yerli
müteahhitleri iflas noktasına sürüklediğini
belirtmişlerdi. Onlara göre yabancı firma-
larla tamamen özel tipte “maliyet+kâr”
üzerinden sözleşmeler yapılırken, yerli
müteahhitlere artırma ve eksiltme kanunu
hükümlerinin uygulanması büyük bir hak-
sızlıktı. Çünkü bu şekilde yabancı müteah-
hitler bol kazanç temin ederken, sabit üc-
ret karşılığında iş yapmak zorunda kalan
yerli müteahhitler işin alınma ve teslim ta-
rihleri arasında ortaya çıkan fiyat farkları
yüzünden zarar ediyorlardı.
7
ir gün artık inşaat işlerine
fiilen girmeye karar verdik ve bir
ihaleye katıldık. Açıkçası bu ihale
bizim için dönüm noktası oldu ve
ondan sonra ciddi bir atılım yaptık.
Ancak inşaat demek, makine de-
mek. Tek başına bilgi de yetmiyor,
mühendislik de yetmiyor. Toprak
makinesi, traktör, beton yarma
makinesi gibi birçok makine al-
mamız gerekiyordu, ama paramız
yoktu. İhaleyi kazanınca idareden
aldığımız avanslarla satın almalara
başladık. Kazandıkça ilave ettik ve
sonunda çarkı çevirecek kadar bir
şeylerimiz oldu, ondan sonra da
devam etti. Ama itiraf etmeliyim
ki Allah da yardım etti. Düşünü-
yorum da, batabilirdik, çünkü çok
risk vardı. Gerçi o riskleri bugün
de alıyoruz ama şimdi daha rahatız,
çünkü ciddi bir birikimimiz var.
6
Feyyaz Berker
B
Bir gün artık inşaat işlerine fiilen girmeye karar verdik ve bir ihaleye
katıldık. Açıkçası bu ihale bizim için dönüm noktası oldu.