Yaslanmadan Buyumek

sahipti. Nitekim Feyyaz Berker ve Nihat

Gökyiğit, ihaleyi kazandıktan sonra aldık-

ları ilk avanslarla makine parkını kurmaya

başlayacak, sonraki ödemelerle de gereken

tüm ekipmanı bir araya getirecekti.

Tekfen’in kuruluşu, inşaat sektörü açısın-

dan bakıldığında, kritik bir döneme teka-

bül eder. Bugün adı geçen önemli inşaat

firmalarının çoğunun kuruluşu yaklaşık bu

yıllarda gerçekleşmişti; çünkü başta baraj-

lar, hidroelektrik santralleri, karayolları ve

NATO ihaleleri olmak üzere Türkiye’nin

içine girdiği hamle, müteahhitlik sektörü-

nün ilerlemesi için önemli bir yakıt olmuş-

tu. Ancak 1950’li yılların sonlarına doğru,

ortaya çıkan ekonomik ve siyasal sorunlar

nedeniyle bu hamle önemli ölçüde hız yi-

tirmişti. Yeni dış borç alımında karşılaşı-

lan zorluklar, hükümeti önemli bir finans-

man darlığıyla karşı karşıya bırakmış ve

maliye, örneğin İstanbul’da yapılan imar

faaliyetinin gereği olan istimlak bedelleri-

ni bile ödeyemez duruma gelmişti.

Ama aynı yıllar, Türkiye’de yeni bir sektö-

rün doğuşuna tanıklık ediyordu. Bu sektör,

daha sonraları özellikle inşaat sektörü için

büyük bir pazar teşkil edecek olan petrol

arama, işleme ve taşıma endüstrisiydi.

Sektörün önünü açan en önemli gelişme

ise, 1954 yılında petrol işletmeciliğini ya-

bancı sermayeye açan Petrol Kanunu’nun

kabul edilmesiydi. Bu yasa, gerek o güne

kadar hayli güdük kalan petrol arama fa-

aliyetlerinin, gerekse ham petrolün işlen-

mesi faaliyetlerinin önünü açarak, bu sek-

töre önemli bir canlılık kazandıracaktı.

Türkiye’de ilk organize petrol arama faali-

yetlerine 1940’lı yıllarda başlanmış, ticari

anlamda ilk petrol keşfi ise 1945 yılında

delinen Raman-8 kuyusu ile yapılmıştı.

Bunu, 1951 yılında Garzan sahasının keşfi

izlemişti. Ancak bu sınırlı tecrübeler, dev-

let organları tarafından yapılan ve yeterli

mali imkânlar sağlansa bile malzeme ve

uzman personel desteğine sahip olmayan

bu girişimlerin, arzulanan neticeyi verme-

yeceğini ortaya koymuştu. Bunun üzerine

Türkiye’de yabancı özel sermayenin yatı-

rım yapmasını sağlayacak liberal bir petrol

kanunu hazırlanmasına karar verilmiş ve

daha önce İsrail Petrol Kanunu’nu hazır-

layan hukukçu ve jeolog Max Ball bu işle

görevlendirilmişti.

Ball’dan, yasayı iki önemli tema üze-

rine inşa etmesi istenmişti: Birincisi,

Türkiye’nin ihtiyacını karşılayıp ihracata

imkân verecek ham petrolün özel teşebbüs

eliyle süratli bir şekilde üretiminin sağlan-

ması; ikincisi ise, özel teşebbüsün kuracağı

rafinerilerin işleyeceği ham petrolden el-

de edilen ürünlerle memleket ihtiyacının

karşılanması. Böylece 6326 sayılı Petrol

Kanunu hazırlanarak 1954 yılında devre-

ye girmiş, ayrıca aynı yıl içinde “entegre,

özerk, çağdaş ve dinamik bir yapıda” pet-

rol arama, sondaj, üretim ve taşıma işlerini

yürütmek üzere Türkiye Petrolleri Anonim

Ortaklığı (TPAO) adında bir şirket kurul-

muştu.

950’li yıllar, Türkiye’de petrol

endüstrisinin gelişmesi bakımından

da önemli gelişmelere sahne oldu.

1954’te kabul edilen Petrol Kanu-

nu ile bir anda sıçrayan petrol ara-

ma faaliyetlerinin yanı sıra rafineri

ve depolama tesisi inşaatlarının da

hızla artması, özellikle bu alanda

uzmanlaşan inşaat firmalarının bü-

yümesinde önemli bir rol oynadı.

Yukarıda, Feyyaz Berker (sol-

da) ve Nihat Gökyiğit (sağdan

ikinci) arazi incelemesi yapar-

ken. Sağ üstte, yeni başlayan bir

proje için kurban kesiliyor.