Yaslanmadan Buyumek

153

Hazera-Toros Tohumculuk A.Ş.’nin esas

faaliyet alanı, tarla bitkileri tohumlarının

üretimi ve tedarikiydi. Yapılan sözleşme

gereği şirketin üreteceği ürünlerin satış

ve pazarlama işlerini Toros Gübre ve Zirai

İlaç Pazarlama yürütecekti. Şirketin yöne-

tim kurulu iki ortağın temsilcilerinden ku-

rulmuştu. Şirketin genel müdürlüğüne ise

İskender İşçener getirilmişti. 1999 yılında

faaliyete geçen firma kısa zamanda tohum

ıslahı ve üretimi alanında piyasada önemli

bir yer edinmiş, tohumda yüzde 45’lik bir

pazar payına ulaşmıştı.

Ancak 2000 Kasım ve 2001 Şubat’ında ya-

şanan ekonomik krizler, iki firma arasın-

daki iyi ilişkilerin tümüyle tersine dönme-

sine yol açtı. Erhan Öner’e göre firma, krize

kredi borcuyla yakalanmıştı ve gecelik repo

oranlarının yüzde 7.500’leri bulması şirke-

tin sırtına önemli bir kambur getirmişti.

Krizin Türkiye’de yaşandığını, bu nedenle

Hazera’nın sorumlu tutulamayacağını öne

süren İsrailli ortak, yüksek kredi faizlerin-

den kaynaklanan zarara katılmaya yanaş-

mamış ve tüm yükü tek başına Tekfen’in

üstlenmesini talep etmişti:

Biz oturup durumu anlattık; mali müşa-

virlerimizden, vergi danışmanlarımızdan

raporlar sunduk önlerine. Fakat eski bir

savaş pilotu olan İsrailli yönetim kurulu

başkanını aşamadık. Sonunda bir seri da-

va başlattılar Türkiye’de. Bizim hiç alışık

olduğumuz bir şey değildi bu. Fakat yapa-

cak bir şey de yoktu, biz de karşı davayla

cevap verdik.

Hazera Grubu’nun Toros Grubu aleyhine

açtığı dava nedeniyle faaliyetlerine 2001

yılında son veren şirkete Ağustos 2002’de

mahkeme tarafından kayyum heyeti atan-

dı. 2004’te de şirket resmen kapatıldı. Aynı

yıl içinde İsrailli ana firma, Hazera Tohum-

culuk ve Ticaret A.Ş. adıyla Türkiye’de yeni

bir firma kurdu. Toros Grubu ise, tohum

üretimi ve ithalatı konusundaki çalışma-

larını Toros Tarımsal adı altında sürdür-

me kararı aldı. Aynı yıl içinde Antalya’nın

Çandır ilçesinde bir tohum araştırma ve

geliştirme istasyonu kuruldu. Erhan Öner,

Hazera Grubu ile uzlaşma yönünde bugü-

ne kadar büyük bir çaba gösterdiklerini ve

bu çabaların yakın bir gelecekte sonuç ve-

receğini ümit ettiğini söylüyor:

Bugüne kadar açtıkları her davayı biz ka-

zandık. Her geçen gün mali olarak bizim

lehimize çalışıyor, ama biz yine de bu so-

runu gündemimizden silip atmak istiyo-

ruz.

Faaliyetlerini gübre dışındaki alanlarda da

geliştirmeye çalışan Toros’un, tarımsal sa-

nayi teknolojileri konusunda dünyada söz

sahibi olan İsrail firmalarıyla giriştiği tek

işbirliği alanı tohumculuk değildi. Sulama

konusunda da İsrailli bir firmayla ortaklık

kurulmuş, ancak bu girişim ekonomik ola-

rak Türkiye’deki üreticilerle rekabet ede-

mediği için başarılı olamamıştı. Bir diğer

işbirliği alanı ise fidecilikti. Türkiye’de has-

talıksız ve aşılı fide üretiminde yaşanan sı-

kıntılar, Toros’un yine İsrailli bir firma ile

ortak olarak Hishtil-Toros Fidecilik San.

ve Tic. A.Ş. adlı şirketi kurmasına zemin

hazırlamıştı. Bu şirket, diğer iki girişimden

farklı olarak verimli bir işbirliğine dönüşe-

cek, 2000 yılında Antalya’daki tesislerin

üretim kapasitesi iki katına çıkarılacak,

2004’te ise üretim kapasitesi yılda 100

milyon fideye yükseltilecekti.

Tüm bu gelişmeler, beklenen hızda ve ve-

rimlilikte olmasa bile, Toros Grubu’nun ta-

rım sektöründe kökleşmesine büyük katkı

sağlayan önemli adımlardı. 2000’li yılların

ortalarına yaklaşıldığında Toros, gübreden

tarla ve sebze tohumculuğuna, fidecilikten

tahıl ve yem hammaddeleri ticaretine ka-

dar, çok geniş bir alanda faaliyet gösterir

hale gelmişti. Ancak bu gelişmeleri tamam-

layan belki de en önemli adım, 2004 Nisan

ayında Adana’daki Agripark tesislerinin

bünyeye alınmasıyla atıldı. Kaliteli, yüksek

verimli ve sağlıklı tohum, fide ve fidanların

üretimine yönelik Ar-Ge faaliyetlerinin yü-

rütüldüğü Agripark tesislerinin katılımıyla

Toros, tarımsal sanayi alanındaki varlığını

biyoteknolojik çalışmalara kadar genişle-

terek sektördeki lider konumunu daha da

pekiştirdi.