Topraga Dusen Bereket

yol ihracat bankası Banco Exterior

üzerinden bir kredi olanağı yaratıl-

mıştı. Ancak Banco Exterior, kre-

di karşılığında tüm ekipmanların

İspanya’dan temin edilmesini şart

koşuyordu. Bu nedenle daha önce

başka ülkelerdeki tedarikçi ve mü-

hendislik şirketleriyle kurulan iliş-

kiler İspanya’ya kaydırılacak, örne-

ğin projenin detay mühendisliği-

ni İngiltere’de Neil Dunford firması

yapacakken, bu hizmeti almak için

İspanya’da Foster Wheeler ile bir an-

laşma yapılacaktı.

Kullanılacak kredinin tutarı 6 mil-

yon dolardı. Bu miktar bugünün öl-

çeklerine göre oldukça küçük gibi

görünse de, o günün koşullarında

Toros Gübre’nin geleceği açısından

“tamam ya da devam” niteliğindey-

di. Ne var ki Banco Exterior, kredi-

yi serbest bırakmak için %15’ini pe-

şin ödeme olarak almak istiyordu.

Erhan Öner’e göre 6 milyon doların

%15’i olan 900 bin doları bulup yurt-

dışına göndermek bile ayrı bir prob-

lem olmuştu:

Bunun için Hazine’den izin al-

mamız lazımdı. O zaman yaban-

cı para kontrolleri çok sıkıydı. Bu-

günkü gibi döviz taşımanız müm-

kün değildi. Cebinizde 1 dolarla

yakalansanız hapse giriyordunuz.

Öyle bir dönem. Hazine’ye gittik,

“Bize 900 bin dolar lazım bu pro-

je için,” dedik. Onlar da dediler ki

“1 kuruş para yok. Gidin kendiniz

bulun.” Biz tekrar İspanya’ya git-

tik ve “Bize bu konuda da yardım-

cı olabilir misiniz?” dedik “Bura-

da yeni bir Arap-İspanyol bankası

açıldı. Çok faal bir banka. Onunla

görüşün,” dediler. Bankanın ismi

Aresbank, Banco Arabe Español.

Kalktık oraya gittik, “Böyle böy-

le, bize 900 bin dolar verebilir mi-

siniz?” dedik. Onlar da, “Veririz,

ama bizim Türkiye’de bir kardeş

bankamız var, Arap-Türk Banka-

sı. Oradan bir teminat mektubu

getirin,” dediler. Ben kalktım gel-

dim. Arap-Türk Bankası o zaman

Elmadağ’da bir apartman katın-

da. Toplam dört kişi. Libyalı bir

genel müdür, bir sekreter, bir ge-

nel sekreter ve bir de memur var.

Gittim, projeyi anlattım. Bir kitap-

çık sundum. Dedim ki, “İstiyorsa-

nız ortak olun, yahut da bize bir

teminat mektubu verin.” Onlar

ESİN METE

Toros Tarım Yönetim Kurulu Başkanı

Finans açısından Türkiye’nin çok zor yıllarıydı. Hatırlıyorum, Ceyhan için 4-5 farklı fir-

madan teklif almıştık, hem prosesi, hem mühendisliğini yapsın diye. Bir tanesi diyelim

Almanya’dan, bir tanesi Fransa’dan, diğeri Norveç’ten. Ancak bunların hiçbiri ekipmanla-

rı satmak için dahi Türkiye’ye krediyi sigorta ettiremedi. Ettiremeyince bizim aldığımız her

şey hemen hemen sıfır oldu; bütün kaynaklarımız bir anda tükendi. Ona rağmen biz hep

çaba gösteriyoruz, oradan buradan bir imkân yaratabilir miyiz diye. Necati Bey’in Fransız

bir dostu vardı. Bir gün demiş ki, “Ben İspanya’yla çok iş yapıyorum. İspanya size kredi ve-

rebilecek durumda. Getireyim arkadaşımı, sizlerle tanıştırayım.” Ben o zaman düşündüm

ki “İspanya nere, bize kredi vermek nere! Olacak iş mi?” Ona rağmen Necati Bey, “Dos-

yayı, fizibilite raporlarını hazırlayın. Bugüne kadar ne yaptık, ne ettik hepsini hazırlayın,”

dedi. Sonunda İspanya’dan Jose Luis Castañeda diye bir arkadaş geldi. Ben hep içimden

düşünüyorum, “Bunlar hep Necati Bey’in hülyaları. O kadar hazırlandık, anlatacağız, hiç-

bir şey yapmadan çekip gidecekler, biz de bu kadar çalıştığımızla kalacağız,” diye. Çünkü

aklımın ucundan, kenarından geçmiyor ki İspanya bize kredi versin. Jose Luis bizi dinle-

di, dedi ki “Ben galiba bu işi yapabilirim.” İspanya’ya geri gitti. O sırada Türkiye’de hemen

her gün devalüasyon oluyor, fiyatlar artıyor. Kargaşa içinde bir dönem. Jose Luis gitti, gel-

di, dedi ki “Bu iş olacak. Ama önce ne kadar paraya ihtiyacınız var, gelip görüşmeniz la-

zım.” Biz İspanya’ya gittik, oturduk konuştuk. Gerçekten de 6 milyon doları İspanya’dan

temin edip yolumuza devam ettik.

da, “Biz ortak olmayalım. Daha

yeni kuruluyoruz. Burayı da pek

fazla tanımıyoruz. Ama size te-

minat veririz,” dediler. Biz böy-

lece 900 bin dolarlık teminatı al-

dık. Hazine’den de müsaademi-

zi aldık ve projeyi İspanya’da baş-

lattık. Arkadan maliyetlerde artış

olunca 1 milyon dolar daha gerek-

ti. Yine aynı iki kaynaktan, yani

%15’i Aresbank, bakiyesi Banco

Exterior’dan olmak üzere finans-

man temin edip projeye devam et-

tik.

Erhan

Öner’e

göre

Ceyhan

Fabrikası’na kredi bulmak için İs-

panyollarla kurulan temas daha son-

raki yıllarda derin bir güven ilişkisi-

ne dönüşecek ve Ceyhan fabrikası-

nın kapasite artırımı, Toros Termi-

nal inşası, Tüpraş Rafinerisi’nde ya-

pılan bazı işler, Ceyhan-Kırıkkale

Petrol Boru Hattı ve Samsun Gübre

Fabrikası’nın modernizasyonu gibi

yatırımların tamamı İspanyol kredi-

si ile gerçekleştirilecekti:

Biz bir proje bulduğumuz zaman

kalkıp gidiyorduk İspanya’ya. Ar-

tık bize itimatları o kadar artmış-

tı ki, getirdiğimiz projeye şöyle bir

bakıp finanse ediyorlardı. Ara-

mızda muazzam bir güven orta-

mı vardı.

İspanyol iş çevreleriyle kurulan bu

iyi ilişkiler, şirket işlerinin yanı sıra

iki ülke arasındaki ticari ve ekono-

mik işbirliği ortamının gelişmesi-

ne de önemli katkılar sağlayacak,

1989 yılında önce Necati Akçağlı-

lar, ardından 1990-98 yılları arasın-

da Erhan Öner, Dış Ekonomik İliş-

kiler Kurulu (DEİK) çatısı altında

faaliyet gösteren Türk-İspanyol İş

Konseyi’nin başkanı olarak iki ülke

arasındaki ticari ilişkilerin geliştiril-

mesine yönelik birçok önemli ça-

lışmaya öncülük edecekti. Erhan

Öner’in bu yöndeki çabaları, 2004

yılında İspanyol Kraliyet Nişanı ile

ödüllendirilmesine de vesile ola-

caktı.