21 / 162
21
kır İzabe Tesisleri; Bursa’daki To-
faş otomobil fabrikası; Ataş ve Alia-
ğa rafinerileri ile Petkim için yaptı-
ğı çeşitli endüstriyel yapılar dikkat
çekiciydi. Tekfen, aynı süreç içinde
özellikle petrokimya ve gaz tesisle-
rinin metal aksamlarının mühendis-
lik, üretim ve montaj işlerini gerçek-
leştirmek üzere Derince’de Tekfen
İmalat ve Mühendislik A.Ş. adıyla bir
de çelik işleme fabrikası kurmuştu.
Müteahhitlik alanında emin adım-
larla ilerleyen Tekfen’in bir marka
olarak Türkiye çapında tanınması-
nı sağlayan şey ise, 1963 yılında İs-
tanbul Levent’te kurulan ampul fab-
rikası olmuştu. “Güneş Batar Tek-
fen Doğar” sloganıyla halen anılar-
daki yerini koruyan Tekfen ampul-
leri, grubun ilk endüstriyel ürünü
olarak da özel bir yere sahipti. Toros
Gübre’nin kuruluşundan önce Tek-
fen, sanayiye ilk adımını bu yolla at-
mış, Türkiye’de sanayici olmanın
zorlukları hakkındaki ilk deneyim-
lerini bu girişim yoluyla kazanmıştı.
Toros Gübre’nin kurulduğu 1970’li
yıllar, hiç şüphesiz bu zorlukların
en üst noktaya çıktığı zamanlardı.
Dünyanın gelişmekte olan pek çok
ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de
bu dönemde temel ekonomik kal-
kınma stratejisi ithal-ikameci politi-
kalara dayandırılmıştı. Bu dönemde
bir tarafta ağır sanayi alanında dev
kamu yatırımları gerçekleştirilir-
ken, bir tarafta da özel sektöre yatı-
rımı cazip hale getiren teşvikler su-
nulmaktaydı. Uygulanan ithal ika-
mesi stratejisi, ağırlıklı olarak ithal
hammaddeye dayanıyordu. Dış tica-
ret dengesi ise genellikle Türk lirası-
nın aşırı değerli tutulduğu sabit kur
rejimi ile korunuyordu.
Ancak bu strateji, 1973-1974 yılların-
daki ilk petrol kriziyle büyük dar-
be aldı. Petrol fiyatlarının aşırı yük-
selmesi dış ticaret dengelerini altüst
ederken, Türkiye’nin ihracat gelirle-
ri neredeyse sadece petrol ithalatını
karşılar hale geldi. Dış ticaret açığı