18 / 162
18
Türkiye’deki gübre sektörü, uluslararası
piyasalarda hâkim olan koşulların tümüyle
dışında ÖZEL ŞARTLARA SAHİPTİ.
mını destekleme politikası çerçeve-
sinde 1975 yılından 1980 başına ka-
dar sabit tutulmuş ve her yıl artan
oranlarda sübvansiyon uygulanmış-
tı. Ancak artık sürdürülemez hale
gelen bu uygulama, yine 24 Ocak
Kararları çerçevesinde kaldırılmış
ve kimyevi gübrelerin yurtiçinde-
ki satış fiyatları %263 ila %670 ora-
nında zamlanmıştı.
22
Ayrıca 1981
yılı başında petrol ve hammadde
fiyat artışlarına bağlı olarak tüm
dünyada gübre fiyatlarının yüksel-
mesi, gübre ihtiyacının önemli bir
kısmını yurtdışından temin eden
Türkiye’deki gübre tüketici fiyatları-
nın %43-67 düzeyinde bir kez daha
artmasına neden olmuştu.
23
Bu durum, Toros Gübre’nin pazara
girmeye hazırlandığı 1980-1981 yıl-
larında gübre sektöründe önemli
bir düşüş yaşanmasına yol açmıştı.
1979 yılında 3,9 milyon ton seviye-
sinde gerçekleşen gübre tüketimi,
söz konusu olumsuzluklar nedeniy-
le 1980 yılında 3 milyon tona gerile-
miş, 1981 yılında ise kısmen toparla-
narak 3,5 milyon ton seviyesine gel-
mişti.
24
Sanayi ve Teknoloji Bakan-
lığı Müsteşarı Mehmet Gölhan, bu
düşüşü “senelerce çok ucuz fiyatla
gübre kullanmaya” alışan Türk çift-
çisinin ani ve yüksek fiyat artışları-
na kendini “adapte edememesine”
bağlıyor ve dünya genelinde güb-
re fiyatlarında ortaya çıkan yükse-
lişin Türkiye’de de gübre sektörü-
nü olumsuz etkilediğini dile getiri-
yordu.
25
Devletçe gübreye uygulanan süb-
vansiyon, hiç şüphesiz Türkiye’deki
gübre tüketiminin miktarını etkile-
Türkiye’de gübre tüketimini
artırmaya yönelik en önemli
teşvik aracı devletçe
uygulanan sübvansiyondu.
Ancak bu destek zaman
zaman hükümetler tarafından
siyasi bir mekanizma
olarak asıl amacından
saptırıldı. Sübvansiyonun
ölçüsüzce kullanılması
gübre sektöründeki arz-talep
dengelerini bozduğu gibi,
yıllar boyunca devlet bütçesi
üzerinde de önemli bir yük
yarattı.