19 / 162
19
1981 Mayıs’ında Toros Gübre’nin
açılış töreninde konuşan Necati Ak-
çağlılar ise, sektöre ve kurum ola-
rak yaptıkları yatırıma duydukları
inancın tam olduğunu bir kez daha
vurguluyordu. Devletin bu sanayi
koluna biraz destek vermesi halinde
iç pazarın ihtiyacının rahatlıkla yer-
li imkânlarla karşılanabileceğini be-
lirten Akçağlılar, kapasite fazlasıy-
la Türkiye’den gübre ihracatına bile
başlanabileceğini öne sürüyordu.
28
esas önceliğin sanayi kesimine ve-
rilmesine rağmen 1980’li yıllara ka-
dar tarım, milli gelire en büyük pay
veren sektör görünümünü muhafa-
za etmişti. 1980’li yılların başında,
ihracatın önemli bir bölümünü ha-
len tarım ürünleri oluşturmaktay-
dı. Türkiye’nin, dünyada gıda mad-
desi ithal etmek zorunda olmayan
7-8 ülke arasında olması, hemen
her hükümet tarafından bir iftihar
meselesi olarak dile getirilmektey-
di.
Diğer taraftan ülkenin büyük üre-
tim potansiyelinden azami derece-
de faydalanmak ve daha fazla üre-
tebilmek için modern tarım uygu-
lamalarının yaygınlaştırılması bir
zorunluluktu. Bu çerçevede özel-
likle tohum ve gübrenin önemi he-
men her vesileyle dile getiriliyor,
Türkiye’deki gübre kullanımının
Ortak Pazar ülkeleriyle kıyaslana-
mayacak derecede düşük olduğu-
na sık sık dikkat çekiliyordu. Kim-
yevi gübre üretim ve tüketimini ar-
tırmaya yönelik çalışmaların hızlan-
dırılması ve bu sektörün sorunları-
nın çözülmesi, devlet yönetiminde
ülkenin kalkınması ve milletin refa-
hı için en önemli şartlardan biri ola-
rak görülüyordu.
27
yen en önemli unsurlardan biriy-
di. Ancak bu desteğin zaman için-
de hükümetler tarafından siyasi bir
mekanizma haline getirilmesi ve öl-
çüsüzce kullanılması, gübre sektö-
ründeki arz-talep dengeleri üzerin-
de olumsuz bir etki yaratmıştı. To-
ros Gübre Yönetim Kurulu Başkanı
Necati Akçağlılar, 25 Ocak 1980 ta-
rihinde açıklanan ekonomik istik-
rar tedbirlerinin, başka sektörler ya-
nında gübre sektöründe de önem-
li yansımalarının olacağını düşü-
nüyor ve sektörün bazı yapısal de-
ğişikliklere hazırlıklı olması gerek-
tiğini dile getiriyordu. Türkiye’deki
gübre sektörünün mevcut yapısı
itibariyle uluslararası piyasalarda
hâkim olan koşulların tümüyle dı-
şında olduğunu belirten Akçağlılar,
gübre üretim ve tüketiminin sıhhat-
li bir şekilde oluşması için sübvan-
siyon uygulamasının kademeli bir
şekilde kaldırılması gerektiğini öne
sürüyordu.
26
Ancak tüm sorunlarına rağmen,
Toros Gübre’nin çok yakında oyun-
cularından biri olacağı gübre sek-
törünün geleceğine yönelik inanç
ve olumlu beklentiler, 1980’lerin
başında her kesimde hissediliyor-
du. Çünkü planlı dönem boyunca
1963 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 2003 2008 2010
Kimyasal gübre
tüketimi (ton)
398.421 1.378.014 2.145.441 3.853.294 4.436.726 4.482.266 5.502.999 5.464.908 5.093.693 4.129.256 4.968.058
6.000.000
5.000.000
4.000.000
3.000.000
2.000.000
1.000.000