25 / 72
2.1.5. Mikrobiyolojik Gübreler
Her ne kadar mineral ve organik gübreler içinde yer almasalar bile son yıllarda bazı
mikroorganizmaların tarımda kullanılmaya ba laması ile topra ın verimlili inde belirgin artı lar
sa lanmı ve mineral gübre kullanımında tasarruf sa lanabilmi tir. Bunu en belirgin örne i
baklagillerle ortak ya am içinde olan
rhizobium
bakteri türleridir. Baklagil toprakları veya
tohumları yeti tirilecek bitki türüne uygun
rhizobium
bakterileri ile a ılanmak sureti ile bitki
köklerinde olu an nodüllerdeki bakteriler havanın serbest azotundan istifade ederek, baklagil
bitkisinin azot ihtiyacının büyük bir kısmını sa ladı ı gibi hasattan sonra topra a karı an bitki
artıkları )sap-yaprak ve kök) ile topra ın azot seviyesini yükseltirler. Benzer durum serbest ya ayan
azotobakterler tarafından da gerçekle tirilmektedir. Bunların yanında topra a ilave edilen organik
materyallerin kolay ayrı masını sa layan bakteri preparatları geli tirilerek tarımda kullanım alanı
içine alınmı tır (Fink, 1982). Bünyelerinde bakteri ihtiva eden preparatlar çe itli ticari isimler
altında özellikle ekolojik tarım sistemi içinde yapılan yeti tiricilikte ve baklagil üretiminde geni
çaplı kullanılmaktadır.
2.2. Mineral Gübreler
Mineral gübreler çe itli ara tırıcılar tarafından kimyasal gübreler veya inorganik gübreler
olarak adlandırılmı lardır. Bu gübreler kimya sanayine ait fabrikalarda katı, sıvı veya gaz eklinde
üretilmekte olup tüm dünyada oldu u gibi ülkemizde en çok katı formda olan gübreler üretilmekte
ve kullanılmaktadır. Dünyada her yıl 90–95 milyon ton N, 30–35 milyon ton P
2
O
5
ve 25–26 milyon
ton K
2
O e de eri gübre tüketilmektedir. Ülkemizde ise ortalama olarak yılda tüketilen
N+P
2
O
5
+K
2
O miktarı 2–2,1 milyon tondur. Ülkemizde üretilen ve ço unlukla sera ve bahçe
tarımında kullanılan sıvı gübreler, sıvı gübre üretim tekni ine aykırı olarak katı gübrelerin asit-su
karı ımında eritilmesi ile üretilen ve daha sonra farklı renklerde piyasaya sürülen mineral gübre
eriyikleridir. Gaz halinde gübre (NH
3
gazı) ülkemizde üretilmesine ra men uygulama
ekipmanlarının olmayı ı ve uygulama teknikleri konusunda üreticilerimizin yeterli bilgiye sahip
olmamaları nedeni ile ülkemizde kullanımı yoktur.
Meyvelerin gübrelenmesinde klasik mineral gübreler (TSE ve EC normlarına uygun)
kullanılabildi i gibi, meyvecilikte damla sulama sistemine uygun, suda çözünme oranları yüksek,
katkı dolgu maddesi ihtiva etmeyen ve klasik gübrelere oranla etkili madde oranları daha yüksek
damla sulama sistemi gübreleri geni çapta kullanılmaktadır. Meyve yeti tiricili inde topraktan ve
damla sulama yöntemi ile kullanılan gübrelerin bazı özelliklerini tanımlamak yararlıdır. Bu
tanımların ba ında, etkili madde oranı, iki veya çok besinli gübrelerde gübre oranı, katkı ve dolgu
maddesi, suda ve asitte (Limon asidi) çözünme durumu, tuzluluk indeksi, dane irili i (kristal-piril)
ve % rutubet gibi özelliklerin bilinmesi, gübrelerin kullanım teknikleri bakımından önemlidir.
2.2.1.Etkili Madde Oranı:
Bir gübredeki toplam besin maddesi miktarının % olarak
ifadesidir. Makro besin elementi ihtiva eden gübrelerdeki etkili madde oranları azotlu gübreler için
% N, fosforlu gübreler için % P
2
O
5
, potasyunlu gübrelerde % K
2
O, kalsiyumlu gübrelerde % CaO
veya % Ca, magnezyumlu gübrelerde % MgO veya % Mg ve kükürtlü gübrelerde % S veya %
SO
4
-SO
3
eklinde belirtilmektedir. Gübre ambalajları üzerinde belirtilen bu simgeler, gübrelerdeki
besin elementinin formunu veya bitkilerin alabilece i formu belirtmezler. Ambalaj üzerindekiler
form de il sadece bir simgedir. Bu ekilde belirtilmelerinin nedeni dünya gübre standartlarının bu
ekilde düzenlenmi olmasındandır. Örnek olarak potasyum sülfat (K
2
SO
4
) gübresinde ortalama
olarak % 50 K
2
O oranında suda erir potasyum ve % 18.5 oranında kükürt bulunur. Ancak
potasyum ne (K
2
O) eklinde ne de kükürt (S) formundadır. Potasyum sülfat gübresi suda
çözündü ü zaman 2 K
+
ve SO
4
--
halinde olur.
2.2.2.Gübre Oranı:
ki veya çok besinli kompoze gübrelerde gübrelerdeki etkili maddenin
% miktarları, azotun %’si (1) kabul edilerek di erlerinin buna göre oranlarını ifade eder. Örnek
olarak ülkemizde en çok kullanılan 3 besinli kompoze gübrelerden 15:15:15 gübresinde birinci
rakam % N miktarını, ikinci rakam % P
2
O
5
miktarını ve üçüncü rakam ise % K
2
O miktarını ifade