30 / 72
2.3.2.1.Süper fosfat
Bu gübre normal süper fosfat olarak adlandırılabilir. Bünyesinde % 16–18 oranında P
2
O
5
ihtiva eden bir gübredir. htiva etti i fosforun büyük bir kısmı (% 90) suda çözünür formdadır.
Süper fosfat gübresi bünyesinde fosforu H
2
PO
4
-
formunda ihtiva eder. Yapısında 3 CaH
4
(PO
4
)
2
H
2
O
+ 7CaSO
4
aynı zamanda jips ve su bulunur. Bu nedenle ihtiva etti i etkili madde (P
2
O
5
) oranı
dü üktür. Granül yapı haline getirilen süper fosfat gübresi son yıllarda ülkemizdeki fabrikalarda
üretilmemektedir. Bunun nedeni ambalaj ve nakliye masraflarının triple süper fosfata oranla daha
yüksek olması ve bünyesinde jips (alçı) ihtiva etmesi ile pH de eri yüksek kireçli topraklarda
yarayı lılık oranının daha az olmasındandır. Bu gübre asidik karakterli (Do u Karadeniz) toprakları
için uygun bir gübredir. Bu gübrenin normal süper fosfatın kısaltılmı ı olan NSP eklinde
söylenmesi nedeni ile üreticiler yanıltılmaktadır. Üreticiler N harfini Azot (N) olarak algılamakta
ve bazı durumlarda azotlu gübre vermeden gübreleme yapmaktadır.
2.3.2.2.Triple süper fosfat (CaH
4
(PO
4
)
2
.H
2
O)
Süper fosfata oranla daha konsantre olarak üretilmi olan bu gübrede etkili madde oranı %
44–52 arasında de i mekle birlikte ülkemizde % 42–44 P
2
O5 ihtiva eden tipi üretilmektedir. htiva
etti i fosfor suda çözünür ve bitki tarafından alınabilir (H
2
PO
4
) formundadır. Granül yapıya sahip
olan bu gübre, bünyesinde jips ihtiva etmez ve kükürt bulunmaz. Süper fosfat gübresinde kükürt
(S) bulunması, üretim a amasında kullanılan fosforik asidin bazı durumlarda kükürt ihtiva
etmesinden kaynaklanmaktadır.
2.3.2.3.Ham fosfat
Fosforlu gübre üretiminde kullanılan bir hammadde olmasına ra men bünyesindeki etkili
madde oranı (% 30–35 P
2
O
5
) olanlar ve dü ük oranda flor ihtiva eden tipleri, çok ince ö ütülerek
PH de eri 5.5’ten az olanlar topraklarda ve ekolojik tarım sisteminde fosfor kayna ı olarak
kullanılabilir.
Bünyesindeki fosforu asit toprak artlarında yarayı lı hale geçen Bazig slag (Thomas)
fosfat) ve Rhenania fosfat gübreleri ülkemizde üretilmedi i gibi, ülkemiz toprak artları nedeni ile
ithal de edilmemektedir. Bünyesindeki fosforun sitrik asitte çözünebilir fosfor olması ve üretim
maliyetinin yüksek olması nedeni ile dikalsiyum fosfat gübresi de ülkemizde üretilmez ve ithal
edilmemektedir.
2.3.2.4.Mono amonyum fosfat (MAP)
Damla sulama sistemi ile yapılan gübrelemede (Fertigation) ve yaprak gübreleri üretiminde
kullanılan mono amonyum fosfat gübresi (NH
4
.H
2
PO
4
) % 61 P
2
O
5
ve % 12 N ihtiva eder. Bu
gübrenin topraktan uygulana tipi ise % 11 N ve % 52 P
2
O
5
ihtiva eder. MAP gübresi beyaz kristal
yapıya sahip, katkı-dolgu maddesi ihtiva etmeyen, suda çözünme oranı % 20 kadar olan, fizyolojik
yönden asit karakterli ve sera yeti tiricili nde fosfor kayna ı olarak ençok kullanılan gübredir. Bu
gübrenin fosforu H2PO4- formunda olması nedeni ile hafif asit artlarda alımı daha kolaydır.
Tuzluluk indeksi en dü ük olan gübrelerden biridir. Damla sisteminde kullanılan gübreler içinde
etkili madde miktarı yüksek (% 12 N + % 61 P
2
O
5
= % 73) olan bir gübredir.
2.3.2.5.Mono potasyum fosfat (MKP)
MAP gübresi gibi damala sulama ile ve yapraktan gübrelemede kulanılır. MKP gübresi
(KH
2
PO
4
) bünyesinde % 52 P
2
O
5
ve % 34 K
2
O ihtiva eder. Suda çözünme oranı yüksek, katkı
dolgu maddesi ihtiva etmez, beyaz kristal yapıya sahip, fizyolojik asit karakterli ve tuzluluk indeksi
çok dü ük olan bir gübredir. Suda çözündü ünde bünyesindeki fosfor H
2
PO
4
-
formunda olması
nedeni ile hafif asit artlarda bitki kökleri tarafından kolay alınabilir. Bitki besin maddesi miktarı
bakımından tüm gübreler içerisinde en fazla etkili maddeye (% 52 P
2
O
5
+ % 34 K
2
O = % 86) sahip
olan bir gübredir.