49 / 104
48
olarak ifade edilir ve genellikle topraklarda hidrojen iyonu konsantrasyonu dü üktür.
Topra ın pH de eri topraktaki (H)
+
iyonlarının negatif (-) logoritması olarak ifade edilir.
Toprak çözeltisindeki (H)
+
iyonları konsantrasyonunun ölçülmesi aktif pH de eri olarak ifade
edilirken, toprak kolloidleri tarafından adsorbe edilmi (H)
+
iyonları konsantrasyonu da
potansiyel pH olarak tanımlanmaktadır. Topraklarda genellikle aktif pH de eri ölçülmekte ve
genellikle su ile doyurulmu toprak çamurunda ölçüm yapılmaktadır. Bazı laboratuarlarda su
yerine çözgen olarak KCl çözgeni kullanılarak pH ölçümü yapılmaktadır. Aynı toprakta su
veya KCl ile yapılan ölçümler arasında biraz fark vardır, bu nedenle raporlarda analiz
yönteminin belirtilmesinde yarar vardır. KCl çözgeni kullanılarak yapılan ölçümler su ile
yapılan ölçümlere oranla biraz daha dü ük (küçük) pH de eri verirler. Bunun nedeni,
çözgende bulunan potasyum (K)+ iyonunun toprak kolloidleri tarafından tutulmu hidrojen
iyonu ile yer de i tirmesinden kaynaklanmaktadır. Bu durum topra ın tamponlama kapasitesi
ile ili kilidir.
Bir çözeltide veya toprak solusyonunda pH de eri ekil 14’te gösterildi i gibi 0-14
de erleri arasında de i mektedir. Topra ın pH de erlerinin 7’nin altında olanlar asit ve 7’nin
üzerinde olanlar ise alkalin olarak tanımlanmaktadır. pH 7 de eri ise nötr olarak
isimlendirilmektedir. Gerek asit ve gerekse alkalin pH de erleri kendi aralarında pH de erine
ba lı olarak ayrıca gruplandırılmı tır. Topra ın veya yeti tirme ortamının pH de erine ve
özellikle toprak asitli ine kar ı bitkilerin toleransları farklı olmaktadır. Çizelge 20’ta bazı
sebzelerin toprak asitli ine kar ı toleransları verilmi tir.
Çizelge 20: Bazı Sebzelerin Toprak Asitli ine Kar ı Toleransları
Çok az
z
t
t
ol
l
e
e
r
r
ans
s
l
l
ı
ı
6.
.
8–6.
.
0
Or
r
t
t
a
t
t
ol
l
e
e
r
r
ans
s
l
l
ı
ı
6.
.
8-
-
5.
.
5
Çok
t
t
ol
l
e
e
r
r
ans
s
l
l
ı
ı
6.
.
8-
-
5.
.
0
Ku konmaz
Fasulye
Rezene
Brokoli
Bürüksel lahanası
Karpuz
Karnabahar
Havuç
Taze so an
Kereviz
Hıyar
Pırasa
Patlıcan
Marul
Sarımsak
Kavun
Maydanoz
Ispanak
Biber
Kabak
Domates