45 / 104
44
sisteminin katyon de i im kapasitesi ne kadar yüksek ise besin ve su alma kapasiteleri de o
derecede yüksek olur. Genellikle tek çenetli bitkilerin kök katyon de i im kapasiteleri çift
çenetlilere oranla daha azdır (örnek olarak domatesdin KDK si 50-52 me/100 gr kök).
2.2. Dı Etmenler
Bitkinin geli me ortamı ile ilgili dı etmenleri a a ıdaki gibi özetlemek mümkündür.
•
klim Faktörleri
•
Toprak Faktörleri
•
Kültürel Uygulamalar
•
Ekonomik Faktörler
2.2.1. klim Faktörleri
Örtüaltı yeti tiricili inde her ne kadar iklim faktörlerinin bazılarının olumsuz etkileri
biraz azaltılmı olsa bile sera dı ı iklim faktörlerinin sera içi iklim faktörlerine önemli
derecede etkisi vardır. Bu faktörlerin etki de eri sera materyalinin cam veya plastik olu una
göre de i mektedir. klim faktörlerini a a ıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür.
•
Sıcaklık faktörü
•
Ya ı faktörü (sulama)
•
I ık intensitesi
•
Atmosfer bile imi (CO
2
konsantrasyonu)
2.2.1.1. Sıcaklık Faktörü
Sera artlarında sera içi havanın ve bazı özel yeti tirme ortamlarında (topraksız ortam)
bitkinin kök bölgesinin sıcaklı ının belirli oranda kontrol altında tutulmasına ra men, sera
dı ı atmosfer sıcaklı ının gübrelemeye önemli derecede etkisi vardır. Kültür bitkileri
genellikle +15 ve 40 C arasında en iyi geli me göstermelerine ra men bu geli me
sıcaklıklarının dı ında da yeti tirilebilmekte fakat verim ve kalitede azalmalar
görülebilmektedir. Sıcaklık, bitkide fotosentez oranına, solunuma, enzimatik reaksiyonlara
uygulanan gübrelerin suda çözünme oranına ve fizyolojik olaylara etki etmek sureti ile
üretimi etkilemektedir. Her bitkinin optimum sıcaklık iste i mevcuttur. Islah çalı malarında
bitkinin sıca a ve so u a kar ı direnci üzerine dayanıklılık çalı maları yapmak sureti ile yeni
çe itler elde edilmeye çalı ılmaktadır. Sıcaklı ın çok azalması veya yükselmesi bitkilerde
enzim aktivitelerinin azalmasına ve dolayısı ile bitki geli mesi ve ürün olu umu üzerine
olumsuz yönde etki etmektedir. Ekstrem sıcaklıklarda fotosentez oranı ve CO
2
‘in net
asimilasyon oranı (NAR) azalaca ından ürün miktarında azalma olur. Ürün azalmasının
yanında sıcaklık olgunla mayı (renk dönümünü) geciktirirken yüksek sıcaklıklar çiçeklenme
üzerine olumsuz etki yaparak çiçek dökümüne (ürün olu umuna engel) neden olur.
Sıcaklı ın solunum üzerine de etkisi mevcuttur. Sıcaklık artınca solunum artar ve
bitkinin su tüketimi de artar. Hatalı azotlu gübreleme ile bitkinin vegetatif kısmı fazla
geli tirilirse, yaprak alanı ve sayısı artar, yapraklar kaba ve gev ek yapılı olur ve bitkinin su
tüketimi te vik edilmi olur. Sıcaklı ın dü ük oldu u so uk mevsimlerde dengesiz fazla
azotlu gübre kullanımı, bitkilerin so uklardan zarar görmesine olur. Bu nedenle bitki besin
elementlerinin bitkinin morfolojik ve biyokimyasal yapısında meydana getirebilece i
de i iklikleri dikkate alarak gübreleme yapılmalıdır. Azotun aksine olarak toprak alkali
elementleri (Ca, Mg, K ve Na) ve özelikle potasyum bitkide kuru madde artı ını sa layarak