46 / 104
45
bitkinin sıcak ve so uklardan zarar görmesini azaltmaktadır. Bitkinin meyve yapraklarında
kuru madde miktarının artması bitkinin so uklardan zararını azaltır.
Bitkilerde su kullanımı sıcaklık ile sıkı ili ki içindedir. Bitkilerde su kullanımının
artması sadece genotip özellik ve fotosentez alanının geni li i (yaprak alanı) ile ilgili olmayıp
bitkilerin yapraklarının alt ve üst yüzeylerinde bulunan stomaların açık kalma müddeti ile de
ili kilidir. Stomaların açılıp kapanmasını sa layan karde (bekçi) hücrelerinin turgor veya
plazmoliz hale gelmesi bu hücrelerin aktivitesi ile olmaktadır. Karde hücrelerinde bulunan
suyun iç yüzeylerine do ru ta ınması stomanın kapanmasını veya tersi ise stomaların
açılmasını sa lamaktadır. Bu enzimatik reaksiyon potasyum iyonunun aktivitesi ile
olmaktadır. Dengeli ve yeterli potasyum ile beslenen bitkilerde stomaların gündüz saatlerinde
kapalı kalma süresi uzayaca ı için bitkinin su tüketimi azalmakta ve su kullanım randımanı
(SKR) artmaktadır.
Sıcaklık faktörü topraktaki mikroorganizma aktivitesi üzerine de etkilidir. Toprakta
mevcut mikroorganizmaların belirli sıcaklık derecelerinde aktiviteleri artmaktadır.
Mikroorganizma faaliyetinin artması ile toprakta bulunan ayrı mamı organik materyalin
ayrı ma oranı ve düzeyi arttı ı gibi toprakta özellikle azotlu bile iklerin form de i ikli i
meydana gelir. Mikroorganizma faaliyeti sonucu toprak havasının bile imi de i erek CO
2
konsantrasyonu ve bunun sonucu olarak zayıf asit niteli inde olan H
2
CO
3
-HCO
3
-1
asitleri
meydana gelir. Benzer durumda azotlu bile iklerden HNO
3
, kükürtlü bile iklerden ise H
2
SO
4
meydana gelir. Bu meydana gelen asitler toprakta bulunan minerallerin ayrı masına neden
olarak bitki besinlerinin yarayı lı hale gelmesine de yarar.
Genellikle so uk kı aylarında toprak sıcaklı ının azalması ile mikroorganizma
faaliyeti yava lar ve topra ın pH de erinde biraz yükselme görülür. Yaz aylarında ise toprak
sıcaklı ının artması ile birlikte mikroorganizma faaliyeti artarak topra ın pH de erinde biraz
dü me görülür. PH de erindeki bu küçük de i imler geçici de i imlerdir. Ancak, Bitki besin
elementlerinin alınımı üzerine etkili olurlar. Toprak sıcaklı ının besin elementi alınması
üzerine etkili olurlar. Toprak sıcaklı ının besin elementi alınması üzerine yapılan
çalı malarda (Aydemir ve nce’nin bildirimine göre), toprak sıcaklı ının artması ile bitkinin
kök kısmındaki fosfor miktarının arttı ı, toprak sıcaklı ının azalması ile ise kökteki fosfor
miktarının azaldı ı bildirilmektedir. Bu durumun tersi olarak toprak sıcaklı ının artması
bitkinin kök kısmındaki potasyum miktarı çok azalmaktadır. Bu durumun nedeni bitkinin kök
bölgesinde ve kök bo azındaki hücre zarlarının geçirgenli i ile ilgili olabilir.
Toprak sıcaklı ının artması toprak suyunun ısınmasına neden olur. Toprakta çe itli
konumlarda bulunan bitki besin elementleri veya topra a ilave edilen mineral gübreler, biraz
ısınmı olan toprak suyunda daha kolay çözünerek bitkilerin alabilece i forma dönü ürler,
böylece toprak solusyonunda kı aylarına oranla yaz aylarında besin elementi konsantrasyonu
daha yüksek görülür. Örtü altı yeti tiricili inde ve özellikle fide üretiminde bitkinin kök
bölgesi ortamının sıcaklı ının bitkinin kök geli mesini arttırıcı yönde tutulması bitki
beslenmesi bakımından önemlidir.
2.2.1.2. Ya ı (Nem)
Açık tarla artlarında yıllık ya ı miktarı, da ılımı ve ekli gübreleme bakımından
önemlidir. Bu durum gübreleme zamanına ve gübre uygulama ekline de etki etmektedir. Sera
üretiminde ise geli me dönemi içinde uygulanan toplam su miktarı, sulama aralı ı ve sulama
yöntemi gübrelemeye etki etmektedir. ster ya ı ile ve isterse sulama ile verilmi olsun su
bitki beslenmesi yönünden aynı zamanda bir gübredir. Bitkinin organik yapısında bulunan
hidrojen (H) ve oksijen (O), bitki kökleri tarafından topraktan alınan suyun bitki bünyesinde
ayrı masından gelmektedir. Bitkide bulunan besin elementlerini ihtiva eden maddelere gübre
denildi ine göre, su (H
2
O) bir gübredir.