12 / 104
11
Katkı Dolgu Maddesi:
Özellikle azotu nitrat (NO
3
) halinde ihtiva eden gübrelerin
patlama-yanma özelli ini azaltmak amacı ile E.C. ve TSE standartlarına uygun olarak
patlamayı önleyici engelleyici, fakat topra ın özelliklerini bozmayan bazı maddelerin ilave
edilmesi mecburiyeti vardır. Bu maddelerin ba ında kireç CaCO
3
, dolomit kireci (CaCO
3
+
MgCO
3
) ve bazı kil mineralleri (bentonit) gelir. Ülkemizde ve dünyada üretilen % 26 N
amonyum nitrat gübresinde % 26 oranında kireç veya dolomit kireci ve kaplama maddesi,
rutubet almayı önleyici antikek maddesi bulunmaktadır. % 33 N ihtiva eden amonyum nitrat
gübresinde ise bu maddeler % 6 oranında bulunmaktadır. Tüm dünyada üretilen % 26 N ve %
33 N ihtiva eden amonyum nitrat gübrelerinde bu patlamayı engelleyici maddelerin
bulunması mecburiyeti vardır.
Kompoze gübrelerde granülasyonu sa lamak, gübrenin nem çekmesini önlemek (anti-
kek) ve düzgün bir granül yapıya sahip olabilmesi için bazı katkı ve kaplama maddeleri de
granül gübrelerde bulunabilir. Bu maddeler toprak verimlili i açısından bir sorun
olu turmazlar.
Suda ve asitte çözünür besin maddesi miktarları daha çok fosforlu gübreler için
kullanılır. Fosforlu gübrelerdeki fosforun bir kısmı suda çözünür formda, bir kısmı limon
asidinde çözünür formda ve çok az bir kısmı (ço u zaman yok) hem suda ve hem de asitle
Tuzluluk ndeksi:
Topra a verilen mineral gübreler toprak suyunda çözünerek,
toprak çözeltisinde tuz konsantrasyonunun yükselmesine neden olurlar. Kimyasal olarak tüm
gübreler bir tuz yapısındadır. Mineral gübrelerin tuz indeksi sodyum nitrat (NaNO
3
)
gübresinin tuz indeksi (100) ile kar ıla tırmak sureti ile belirlenir. Bunun için belirli
a ırlıktaki mineral gübrenin toprak çözeltisinde olu turdu u ozmotik basınç, aynı a ırlıktaki
sodyum nitratın olu turdu u ozmotik basınca olan % olarak oransal de eri ile kar ıla tırılarak
hesaplanır.
Gübrenin ozmotik basıncı x100
Tuz indeksi =
Sodyum nitratın ozmotik basıncı
Bazı gübrelerin tuz indeksleri Çizelge 8’de verilmi tir (Kacar ve Katkat, 1999).
Seracılıkta ve özellikle damla sulamada kullanılan gübreleri tuz indeksleri mümkün oldu u
kadar dü ük olmalıdır.