15 / 104
14
asidik karakter gösterebilir. Amonyum nitrat gübresinin patlama özelli inin azaltılması için
bünyesine katkı maddesi ilave edilmi tir. Granül (piril) yapıya sahip olan amonyum nitrat
gübresinin di er bir tipi ise di amonyum nitrat sülfat (amonyum nitrat-sülfat) gübresidir. Bu
gübre ülkemizde üretilmemektedir. Bünyesindeki azot hem amonyum nitrat ve hemde
amonyum sülfat formundadır (NH
4
NO
3
.(NH
4
)
2
SO
4
). Üretim tekni ine ba lı olarak % 25-30
oranında azot (N) ve % 5-7 oranında kükürt (S) ihtiva eden, granül yapıya sahip ve üst
gübrelemede kullanılan bir gübredir. % 33 N AN gübresinde katkı dolgu maddesi oldu undan
damla sulamada kullanılaca ı zaman ayrı bir yerde eritilip, süzüldükten sonra kullanılmalıdır.
Amidli Gübreler:
Azotu amid formunda ihtiva eden gübre üre CO(NH
2
)
2
gübresidir.
Bünyesindeki azot bitkiler tarafından hemen alınamayan formdaki üre gübresindeki azotun
bitkiler tarafından alınabilir hale gelmesi için topraktaki üre bakterilerinin üreaz enzimi
salgılayarak üre gübresini ayrı tırması gerekmektedir.
CO(NH
2
)
2
+
2H
2
O
(NH
4
)
2
CO
3
2NH
3
+CO
2
+H
2
O
Bu nedenle üre gübresi yava etkili bir gübre olarak kabul edilir. Bünyesinde % 46
oranında azot (N) bulunur. Beyaz renkli, granül (piril) yapıya sahip, suda kolay ve çok
eriyebilen bir gübre olup, katkı-dolgu maddesi ihtiva etmez. Damla sulama ve ya murlama
sulama ile kullanılabilir. Topraksız ortam tekni inde (besleyici film) kullanılmaz. Üre
gübresinin bünyesinde üretim tekni ine ba lı olarak % 0.5-1 oranında de i en ve bitkilere
toksik etki yapabilen bi üret ( NH
2
CONHCONH
2
) miktarı TS 1986 normlarına göre dü ük
olarak (% 1.5’ten küçük) belirlenmi tir. Ülkemizde üretilen üre gübresi topraktan uygulamada
çimlenmeyi olumsuz etkilemez, yapraktan uygulamada da yaprak yanıklı ına neden olmaz.
Üre gübresinden türevlenen di er üre formunda gübreler de mevcuttur. Bu
gübrelerden üre form % 38 N ihtiva eden tipidir. Suda çözünen azot miktarı çok az oldu u
için üre gübresine oranla daha uzun ve yava etkili bir gübredir. Di er bir gübre ise thioüre
(NH
2
-CS-NH
2
) gübresidir. Bünyesindeki azotun tamamı suda çözünmez. Ürede oldu u gibi
her iki gübredeki azotun yarayı lı hale gelmesi için mikroorganizma faaliyetine ihtiyaç vardır.
Kükürtle Kaplanmı Üre:
Üre gübresinden üretilen gübreler içerisinde tarımda en
geni kullanım alanı bulabilecek olan kükürtle kaplanmı üre gübresidir. Bünyesinde % 35 N,
% 19 S ihtiva eder. PH de eri 7.5 ve üzerinde olan topraklarda topra ın pH de erini azaltması
bakımından etkisi olur.
Üre fosfat:
Suda çözünmesi kolay ve çok asit karakterli, hem azot ve hemde fosfor
ihtiva eden bir gübredir. Bünyesinde % 17 oranında azot (N) ve % 45 kadar fosfor (P
2
O
5
)
ihtiva eder.
Kalsiyum siyanamid (CaCN2):
Ülkemizde üretimi olmayan ancak bitki koruma
amacı ile kullanılan bir azotlu gübredir. Kimya sanayi tarafından dünyada ilk kez üretilen bir
azotlu gübredir. Bünyesinde % 20 N, % 38 Ca ve % 11 oranında karbon ihtiva eder. Bitki
koruma alanında bazı yabancı otların ve toprak patojenlerinin mücadelesinde kullanılır.
Toprakta yeterli oranda nemin bulunmaması durumunda bitki köklerine toksik etki yapan
disiyanamidin (H2CH2)2 olu ması nedeni ile tarımda çok geni kullanım alanı bulamamı tır.
1.4.2. Fosforlu Gübreler
Fosforlu gübrelerin bünyelerindeki fosfor suda çözünebilir, sitratta çözünebilir ve her
ikisinde çözünmeyen fosfor ihtiva eden gübreler eklinde sınıflandırılabilir. Suda ve sitratta