11 / 104
10
durum serbest ya ayan azotobakterler tarafından da gerçekle tirilmektedir. Bunların yanında
topra a ilave edilen organik materyallerin kolay ayrı masını sa layan bakteri preparatları
geli tirilerek tarımda kullanım alanı içine alınmı tır (Fink, 1982). Bünyelerinde bakteri ihtiva
eden preparatlar çe itli ticari isimler altında özellikle ekolojik tarım sistemi içinde yapılan
yeti tiricilikte ve baklagil üretiminde geni çaplı kullanılmaktadır.
1.4. Mineral Gübreler
Mineral gübreler çe itli ara tırıcılar tarafından kimyasal gübreler veya inorganik
gübreler olarak adlandırılmı lardır. Bu gübreler kimya sanayine ait fabrikalarda katı, sıvı veya
gaz eklinde üretilmekte olup tüm dünyada oldu u gibi ülkemizde en çok katı formda olan
gübreler üretilmekte ve kullanılmaktadır. Dünyada her yıl 90-95 milyon ton N, 30-35 milyon
ton P
2
O
5
ve 25-26 milyon ton K
2
O e de eri gübre tüketilmektedir. Ülkemizde ise ortalama
olarak yılda tüketilen N+P
2
O
5
+K
2
O miktarı 2-2.1 milyon tondur. Ülkemizde üretilen ve
ço unlukla sera ve bahçe tarımında kullanılan sıvı gübreler, sıvı gübre üretim tekni ine aykırı
olarak katı gübrelerin asit-su karı ımında eritilmesi ile üretilen ve daha sonra farklı renklerde
piyasaya sürülen mineral gübre eriyikleridir. Gaz halinde gübre (NH
3
gazı) ülkemizde
üretilmesine ra men uygulama ekipmanlarının olmayı ı ve uygulama teknikleri konusunda
üreticilerimizin yeterli bilgiye sahip olmamaları nedeni ile ülkemizde kullanımı yoktur.
Sera bitkilerinin gübrelenmesinde klasik mineral gübreler (TSE ve EC normlarına
uygun) kullanılabildi i gibi, seralarda damla sulama sistemine uygun, suda çözünme oranları
yüksek, katkı dolgu maddesi ihtiva etmeyen ve klasik gübrelere oranla etkili madde oranları
daha yüksek damla sulama sistemi gübreleri geni çapta kullanılmaktadır. Sera
yeti tiricili inde topraktan ve damla sulama yöntemi ile kullanılan gübrelerin bazı
özelliklerini tanımlamak yararlıdır. Bu tanımların ba ında, etkili madde oranı, iki veya çok
besinli gübrelerde gübre oranı, katkı ve dolgu maddesi, suda ve asitte (Limon asidi) çözünme
durumu, tuzluluk indeksi, dane irili i (kristal-piril) ve % rutubet gibi özelliklerin bilinmesi,
gübrelerin kullanım teknikleri bakımından önemlidir.
Etkili Madde Oranı:
Bir gübredeki toplam besin maddesi miktarının % olarak
ifadesidir. Makro besin elementi ihtiva eden gübrelerdeki etkili madde oranları azotlu
gübreler için % N, fosforlu gübreler için % P
2
O
5
, potasyunlu gübrelerde % K
2
O, kalsiyumlu
gübrelerde % CaO veya % Ca, magnezyumlu gübrelerde % MgO veya % Mg ve kükürtlü
gübrelerde % S veya % SO
4
-SO
3
eklinde belirtilmektedir. Gübre ambalajları üzerinde
belirtilen bu simgeler, gübrelerdeki besin elementinin formunu veya bitkilerin alabilece i
formu belirtmezler. Ambalaj üzerindekiler form de il sadece bir simgedir. Bu ekilde
belirtilmelerinin nedeni dünya gübre standartlarının bu ekilde düzenlenmi olmasındandır.
Örnek olarak potasyum sülfat (K
2
SO
4
) gübresinde ortalama olarak % 50 K
2
O oranında suda
erir potasyum ve % 18.5 oranında kükürt bulunur. Ancak potasyum ne (K
2
O) eklinde ne de
kükürt (S) formundadır. Potasyum sülfat gübresi suda çözündü ü zaman 2 K
+
ve SO
4
--
halinde
olur.
Gübre Oranı:
ki veya çok besinli kompoze gübrelerde gübrelerdeki etkili maddenin
% miktarları, azotun %’si (1) kabul edilerek di erlerinin buna göre oranlarını ifade eder.
Örnek olarak ülkemizde en çok kullanılan 3 besinli kompoze gübrelerden 15:15:15
gübresinde birinci rakam % N miktarını, ikinci rakam % P
2
O
5
miktarını ve üçüncü rakam ise
% K
2
O miktarını ifade eder. Bu gübrenin gübre oranı 1:1:1’dir. Aynı ekilde sera üreticileri
için üretilmi olan 10:20:20 kompoze gübresinde gübre oranı 1:2:2 eklindedir.