8 / 104
7
Ahır gübresinin bünyesinde bulunan katı dı kıda hayvanların beslenme durumuna ve
otlatma durumuna ba lı olarak hayvanlar tarafından tam sindirilmeyen kısımlar ile sindirilmi
maddeler bulunmaktadır. Aynı zamanda kullanılan yataklık materyali de tam olarak
ayrı maya u ramadan gübrenin içinde bulunmaktadır. Olgunla ama esnasında bu
materyallerin bünyesinde bulunan selüloz, hemiselüloz, ni asta, ekerler, lignin gibi
karbonhidratlarla azotlu bile ikler ( aminoasitler-proteinler), parçalanması güç olan pektin ve
ya -vaks ihtiva eden maddeler bulunmaktadır. Olgunla ma esnasında organik maddenin ana
yapısını meydana getiren CO
2
ve H
2
O; ortamın mikrobiyolojik aktivitesine, ortamın
sıcaklı ına ve ortamın havalanma durumuna ba lı olarak çe itli ekillerde ortaya çıkar.
Karbonlu bile ikler ço unlukla karbondioksit (CO
2
), metan (CH
4
), hidrojen (H), azotlu
bile ikler (NH
3
-N
2
-N
2
O), kükürtlü bile ikler SO
2
, H
2
S ve SO
4
eklinde açı a çıkabilmektedir.
Ayrı ma esnasında olu an organik asitlerin (asetik asit gibi) ortamın pH de erini azaltması
nedeni ile olgunla ma esnasında açı a çıkan NH
3
gazının bir kısmının uçup gitmesi önlenir.
Bu olay özellikle yı ının sıkı tırılması sonucunda meydana gelir. Ahır gübresinin yukarıda
belirtilen ekilde olgunla tırılmaması sonucunda, ahır gübresi yı ınından CO
2
uzakla ması
nedeni ile organik madde kaybı, amonyak (NH
3
) uzakla ması nedeni ile de azot kaybı
meydana gelir. Olgunla masını tamamlamı olan ahır gübresi gerekirse elenir veya bir
ekipmanla (rotovatör) ufalanarak serada fide üretiminde harç materyali ya da fideliklerde
kapaklık materyali olarak kullanılır.
1.3.2.Dier Hayvansal Kaynaklı Organik Materyaller
Büyük ve küçük ba hayvanlar ile kümes hayvanları üretiminde olu an gübrelerin
yanında özellikle mezbahalarda biriken kemik, boynuz-tırnak ve kan gibi materyaller de
tarımda organik madde kayna ı olarak kullanılmaktadır. Özellikle ekolojik tarım üretiminde,
saksı bitkisi yeti tiricili inde kemik unu ve kan tozu yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu
materyaller belirli bir i leme tekni inden geçirildikten sonra pazarlanabilir hale getirilir.
Kemik unu fosfor bakımından zengindir ve % 30 kadar P
2
O
5
ihtiva etmektedir, boynuz
materyali ve kan tozu ise % 5-14 kadar N ihtiva etmektedir. (Fink, 1982). Hayvansal üretim
artı ı olan bu materyallerin sahip oldu u fosfor ve azot organik formda olup yava
parçalanabilen formdadır. Bu özellikleri nedeni ile özellikle saksı bitkisi üretiminde ve do al
materyaller olması nedeni ile de ekolojik tarım üretiminde kullanılır.
1.3.3. Bitkisel Kaynaklı Organik Gübreler
Tarımsal
üretim sonucu meydana gelen artık ve atık materyaller, tarım ve orman
sanayi sonucunda meydana gelen atık materyaller belirli bir olgunla tırmadan geçirilerek
bitkisel üretimde kompost adı ile anılan organik gübre haline getirilmektedir. Özel
olgunla tırmaya tabi tutulmadan do al olarak topra ın belirli katmanlarında bulunan Turba
(Torf-Peat) ve ham linyit (leonardit) sera üretiminde organik madde kayna ı olarak
kullanılmaktadır. Bunların yanında deniz yosunları belirli fiziksel i lemlerden geçirilerek
organik madde kayna ı olarak kullanılabilmektedir.
1.3.4. Kompost
Bitkisel üretim artıkları (sap, yaprak, budama artıkları), tarım ürünleri sanayi artıkları
(konserve-ya -tütün), orman ürünleri sanayi artıkları (tala , a aç kabu u, kozalak gibi) 1-2
cm irilikte parçalandıktan sonra yüksekli i 1.5 m kadar olan bir olgunla tırma yerinde ahır
gübresi olgunla tırmasında oldu u gibi olgunla tırmaya tabi tutulur. Kompost materyalinin
miktarına göre hazırlanan yerin en altında 3-5 cm kalınlıkta sap-saman karı ımı veya iyi