Topraga Dusen Bereket

131

GÜBRE SEKTÖRÜ ÖZELLEŞİYOR

Türkiye’de gübre üretiminde bü-

yük bir ağırlığa sahip olan kamu

fabrikalarının özelleştirilmesine yö-

nelik ilk adımlar 1988 başında atıl-

dı. Verimli çalıştırılamayan ve bun-

dan ötürü devletin bütçesine yük

olan kamu kuruluşlarının özel sek-

töre satılmasına yönelik yasal dü-

zenlemelerle birlikte gündeme ge-

len bu gelişme, Toros Tarım’ı hem

yakından ilgilendiren, hem de şir-

ket yönetimi tarafından destekle-

nen bir konuydu. Nitekim Toros Pa-

zarlama Koordinatörü Aykut Gür-

büz, 1988 yılında

Dünya

gazetesi-

ne yaptığı bir açıklamada, kamuya

ait gübre fabrikalarının özelleştiri-

lecek olmasını büyük bir memnuni-

yetle karşıladıklarını ve bunun sek-

tör açısından yararlı olacağına inan-

dıklarını belirtiyordu.

Ancak özelleştirmeye yönelik he-

defler, bu konuda ortaya çıkan çe-

şitli sorunlar nedeniyle arzu edildi-

ği hızda hayata geçirilemedi. Kamu

kuruluşlarının özel sektöre devre-

dilmesi düşüncesi toplumda ve çe-

şitli kesimler arasında büyük tartış-

malara yol açtığı gibi, bu konuda-

ki yasal düzenlemelerin bir bölü-

mü de Anayasa Mahkemesi’ne ta-

kıldı. Sanayiciler, Türkiye’nin ulusla-

rarası ortamda rekabet gücüne ka-

vuşması için Kamu İktisadi Kuru-

luşlarının hızla özelleştirilmesini sa-

vunuyorlardı. Türkiye’nin sanayileş-

mesini zorlaştıran faktörlerin başın-

da dünya pazarlarında rekabet gü-

cünün olmayışının geldiğini söyle-

yen Başbakan Demirel de, “Sovyet

imparatorluğunu çökerten, reka-

bet gücü olmayışıdır. Türk sanayici-

si rekabet gücü kazanmalı. Türkiye,

çağı yakalayabilmek için gelecek 10

yılı çok iyi değerlendirmek zorun-

da,” diyordu.Türkiye’nin uygar dün-

yaya “sırttaki kambur” ile çıkılama-

yacağını söyleyen Demirel, bu ne-

denle Türkiye’deki en önemli konu-

nun özelleştirme olduğunu belirti-

yordu.

Yıllarca yoğun tartışmalara konu

olan ve hükümet krizlerine yol açan

özelleştirme konusundaki pürüz-

ler, ancak bütün siyasi parti ve sen-

dikaların önerileri doğrultusunda

hazırlanan 4046 sayılı Özelleştirme

Yasası’nın 27 Kasım 1994 tarihinde

yürürlüğe girmesiyle giderilebilecek

ve Özelleştirme İdaresi Başkanı Ufuk

Söylemez’e göre 1995 yılının ikin-

ci yarısından sonra gerçek anlam-

da “start” alacaktı.

Özelleştirilecek

kuruluşların oluşturduğu uzun liste

içinde iki büyük gübre üreticisi olan

TÜGSAŞ ve İGSAŞ’a ise sıra 2000 yı-

lının ortalarında gelecekti.

2000’lerin başında Türkiye’de tarım

ve ona bağlı olarak gübre sektörü

ciddi sıkıntılar içindeydi. Olağanüs-

tü bir kuraklığın yaşandığı 1999 ve

2001 yıllarında çiftçi gelirlerinin ge-

rilemesi doğal olarak gübre tüketi-

mini de olumsuz etkilemişti. Ayrıca

dünyada yaşanan ekonomik krizin

Türkiye üzerindeki olumsuz etkile-

ri 1999 yılındaki Körfez Depremi ile

daha da artmış, yaşanan ekonomik

darboğaz 2000 Kasım ve 2001 Şu-

bat krizleri ile tavana vurmuştu. Eko-

nomideki bu olumsuzluklar zaten sı-

kıntı içinde olan çiftçinin alım gücü-

ne darbe vurmuş, aynı süreçte gübre

desteğinin kalkması ve dövize bağlı

olarak gübre fiyatlarının yükselmesi

de çiftçiyi neredeyse gübre alamaz

hale getirmişti.Tüm bunlar, 2001 yı-

lında gübre tüketiminin %20 kayıpla

5,4 milyon tondan 4,2 milyon tona

inmesine neden olmuştu.

Bu tablo içindeToros Gübre,2000’le-

rin başında kurulu üretim kapasitesi

itibariyle %23’lük bir paya sahip bu-

lunuyor, ancak yaygın bayi yapılan-

ması ve satış ağı sayesinde yaklaşık

%33’lük bir pazar payını elinde bu-

lunduruyordu.

Toros, üretim mali-

yetlerini aşağıya çekmek ve sektör

liderliği inisiyatifini güçlendirerek

sürdürmek amacıyla özelleştirme

ihaleleriyle yakından ilgileniyordu.

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, İG-

SAŞ ve TÜGSAŞ’ın özelleştirme du-

yurusunu 2000 yılının ortaların-

da gazetelere verdiği “Büyüyen

Türkiye’ye Yatırım Yapın!” başlığını

taşıyan ilanlarla duyuruyor ve yatı-

rımcıları hem kârlı bir yatırım yap-

mak, hem de Türkiye’nin büyümesi-

ne katkıda bulunmak için “bu fırsatı