T-Bulten33

CUMHURİYETİN İLK TARIM FUARI

Cumhuriyetin kuruluşundan sadece 6 ay sonra, Atatürk’ün

talimatlarıyla Cumhuriyet tarihinin ilk uluslararası tarım fuarı

olan Adana Beynelmilel Ziraat Sergisi açıldı. Tarımda hızlı bir

atılım yapma arzusunun somut bir göstergesi olan fuar tam 1 yıl

boyunca açık kaldı.

Bölgenin yükselen ekonomisi, İngiliz ve Fransızların ardından Al-

man ve Amerikalıların da bölgede etkinlik mücadelesine katılmasına

neden oldu. 20. yüzyılın başında, bölgedeki ticari faaliyetlerde adeta

bir patlama yaşandı. Adana’da Sanayi ve Ticaret Odası ile Ticaret

Borsası oluşturuldu. Alman İhraç Birliği Mersin’de bir şube açarken,

Deutsche Levantinische Baumwolle Gesellschaft (Alman Levanten

Pamuk Şirketi) Çukurova’da pamuk üretim ve ticaretine başladı. Böl-

gedeki girişimcilerin ihtiyaç duyduğu krediyi sağlamak amacıyla Os-

manlı Bankası Adana, Mersin ve Tarsus’ta; Die Deutsche Orient

Bank Mersin ve Tarsus’ta; La Banque Française de Syrie, Adana ve

Mersin’de şubeler açmışlardı. Dahası, Fransa ve Almanya, Mersin,

Adana ve İskenderun’da kendi posta merkezlerini kurmuşlardı.

Bölgede yetiştirilen ürünlerin çoğu Mersin Limanı’ndan

yurtdışına ihraç ediliyordu. 1913 yılı itibariyle bu ihra-

catın yaklaşık yüzde 54’ünü tahıl ve un, yüzde 16’sını

pamuk ve iplik, yüzde 14’ünü de susam oluşturuyordu.

Orman ürünleri de ihracatta önemli bir paya sahipti. Böl-

genin zenginliği, I. Dünya Savaşı’ndan sonra galip devlet-

lerin gözünü bölgeye dikmesine yol açmıştı. Nitekim sa-

vaşın hemen ardından Antep, Maraş ve Urfa vilayetleri

İngilizlerin işgaline sahne olurken, Fransız birlikleri de

mütareke hükümlerini hiçe sayarak 21 Aralık 1918’de

Adana’yı işgal ettiler.

Bundan sonraki dönemde Fransızlar, bölgedeki ekonomik

faaliyetleri kendi istek ve çıkarları doğrultusunda yönlen-

dirmek için yoğun bir çaba içine girdiler. Bölgedeki çıkarları-

nı kurumsallaştırmak amacıyla ihtiyaç sahiplerine uzun va-

deli kredi olanağı sağlarken, Adana Pamuk Kumpanyası

adıyla bir Fransız şirketi kurarak çiftçilere kredili tohumluk

dağıttılar. Bu dönemde haberleşme imkânlarının artırılması, yeni

yollar yapılması ve Mersin Limanı’nın genişletilmesi gibi faaliyetler

yürüten Fransız yönetimi, doğal kaynakları ve pamuk üretim potan-

siyeli nedeniyle vazgeçilmez saydığı Çukurova’ya yerleşmeye çalışı-

yordu.

KURTULUŞMÜCADELESİ

Çukurova’daki Fransız işgali, Müslüman ahalinin bölgeyi terk ederek

kuzeye çekilmesine sebep oldu. Bu durum, sosyal ve kültürel alanda

birçok olumsuzluğa yol açtığı gibi, ekonomik ve ticari hayatı da ke-

sintiye uğrattı. Savaş ve işgal yıllarında, tarımsal üretime dayanan

bölge ekonomisi büyük bir çöküntü yaşadı. Bölgenin en önemli eko-

nomik varlığı olan pamuk üretimi düştü. 1914 yılında 135.000 balya

olan pamuk üretimi, 1921 yılında 20.000 balyaya kadar gerilemişti.

Aynı durum hububat üretiminde de yaşandı. Yeterince mahsul alına-

madığı için pamuk ve un fabrikaları kapandı.

Bu durum, Milli Mücadele döneminde de devam etti. Ama bütün zor-

luklara rağmen Çukurovalılar, tüm güçleriyle Milli Mücadele’ye des-

tek vererek Fransız işgalcilere karşı Dörtyol’da, Kozan’da “çete

savaşı”na giriştiler. Atatürk’ün talimatı ve bölgeye gönderdiği subay-

ların desteğiyle başlatılan bu güçlü direniş, Fransızları önce ateşkes

ilan etmeye, daha sonra da Ankara Antlaşması’nı imzalamaya zorla-

dı. 20 Ekim 1921’de TBMM ve Fransız Hükümeti arasında imzala-

nan Ankara Antlaşması ile Türk milli egemenliğinin haklılığı, bir İti-

laf Devleti tarafından ilk kez tanınmış oldu.

CUMHURİYETDÖNEMİ

Fransızlar bölgeyi Türk yönetimine devrettiklerinde üretim düşmüş,

ticaret durmuştu. Tarlalar boş, çiftlikler sahipsizdi. Ankara hüküme-

ti, bölgenin Türk yönetimine geçmesinden sonra, savaş ve işgal dola-

yısıyla başka yerlere göç etmiş olan halkın geri dönmesi için yoğun

bir çaba sarf etti. Cumhuriyetin ilanının ardından hükümet, topra-

ğın yeniden işlenmeye başlaması, yatırım ve üretimin artırılması için

girişimlere başladı. Nitekim Cumhuriyet tarihinin uluslararası statü-

deki ilk “Ziraat Sergisi”, bizzat Mustafa Kemal’in direktifleri doğrul-

tusunda 1924’te Adana’da açıldı.

Bu dönemde ilkel yöntemlerle yapılan tarımın geliştirilmesi için de

büyük bir seferberliğe girişildi. Tarımda makineleşmeyi sağlamak

için, 1926’da çıkarılan yasayla, traktör kullanan çiftçilere mali ve tek-

nik yardım destekleri getirildi. Tahıl, pamuk, mısır, patates gibi tarım

ürünlerinde, iyileştirilme sağlayacak tohum türlerinin araştırılması

için Tohum Islah İstasyonları kuruldu. Adana Tohum Islah

İstasyonu’nun ürettiği yerli pamuk tohumu çok başarılı oldu ve iki yıl

içinde Çukurova’da, ince dokumaya elverişli pamuk üretildi.

Köylünün ürün öncesi nakit sıkıntısını gidermek için Ziraat Bankası

devreye sokuldu ve çiftçilere kredi kolaylıkları sağlandı. Kooperatifçi-

lik teşvik edildi. Fiyatların düşük olduğu bölgelerde, devlet tarafın-