18 / 24
Tablo-15: Damla sulamaya göre tam ürüne yatmış bağlarda gübreleme programı ( Tablo-14 deki
2.5-3.5 ton ürün / dekar, esas alınmıştır.)
Karık usulü sulamada belirtildiği gibi düşük pH değerli topraklarda azotun bir kısmı kalsiyum nitrat halinde ilk 2-3 ay içinde kalsiyum nitrat halinde verilmelidir. Kalsiyum nitrat
kullanıldığı gün fosforlu ve sülfatlı gübre kullanılmamalıdır. Ürün miktarının dekara daha az miktarlarda olması durumunda (özellikle şaraplık kalite bağlarda) gübre miktarı
alınacak ürün miktarına göre hesaplanarak verilmelidir.
3.3.3 Bağlarda Yapraktan Gübreleme
Bitkiler besin maddelerinin büyük bir kısmına topraktan alırlar. Şekil- 11 ve şekil-12 den görüldüğü gibi özellikle yaprakların alt yüzeylerinde bulunan ve bitkinin solunum organı
gibi görev yapan gözenekler (stomalar) bitkide gaz alışverişinde görev alırlar. Stomaların sayısı ve büyüklüğü bitkilere göre farklılık göstermektedirler. Tek yıllık bitkilerde 1 mm2
de 100-200 kadar stoma bulunurken çok yıllık bitkilerde (bağ dahil) stomaların adedi 1 mm2de tek yıllık bitkilere oranla 3-5 kat daha fazla bulunmaktadır. Stomalar daha sonra
açıklanacağı gibi her ne kadar doğrudan besin maddesi alışverişinde bulunmasalar bile atmosferde bulunan gazlar içinde bitki besini sayılabilen (NO2 – NH3, SO2) gazları
yapraklarındaki stomalar aracılığı ile almak sureti ile metabolizma olaylarında kullanılabilmektedir. Çevre kirliliği konusunda yapılan çalışmalar nedeni ile son yıllarda
atmosferdeki kirliliğin azalması ile atmosferden bitkilere geçen SO2 miktarında ve azot gazlarında önemli derecede azalmalar görülmüştür. Şekil–11’de gösterilen bitkinin yaprak
kesiti incelendiğinde bitkinin yaprağının alt ve üst yüzeyinde bitkiyi dış şartlardan koruyan ve bitkinin yaprağından yaprak dışına su ve su içinde çözünmüş olan bazı bileşiklerin
çıkmasını engelleyen kütikula tabakası
bulunmamaktadır.Butabaka tamamen sıkı bir yapıya sahip olmayıp yapısında hidrofilik karakterli çok küçük boşluklar (kanallar)
bulunmaktadır.
Bitkilerin yaprak yüzeylerine püskürtülerek uygulanan mineral besin maddeleri bu kanallardan içeriğe alınarak yapraktan beslenmeye yardım ederler. Hidrofilik boşlukların negatif
(-) elektrik yüküne sahip olmaları nedeni ile pozitif (+) elektrik yüküne sahip olan katyonlar bu boşluklardan eksi (-) elektrik yüklü besin maddesi olan anyonlara oranla bitkinin
yaprağına daha kolay girerler. Bu Boşlukların çapları çok küçük olup katyonların çapına bağlı olarak ve elektrik yüküne bağlı olarak yapraktan besin elementlerinin giriş hızı farklı
olmaktadır (Tablo-16). Besin elementleri içinde en hızlı alınan azottur. Azotun en hızlı alınan formu ise üre formunda olan azottur.Ürenin hızlı alınmasının nedeni katı formda
olan üre suda eritildiğinde elektriksel yüke sahip olmadığı için çapı hidrofilik boşlukların çapından daha küçüktür ve bu nedenle ürenin bitki bünyesine geçişi çok kolay olmaktadır.
Yapılan çalışmalarda şartlar uygun ise, uygulanan ürenin %50 kadarı iki saat gibi kısa sürede ve tamamı 1-2 gün gibi bir sürede bitki yaprağı tarafından alınmaktadır.Diğer bitki
besinlerinde ise bu süre 10-15 günü bulmaktadır. Bu nedenle yapraktan gübrelemede uygulama adedi bir defa olmamalı en az 2-3 defa yapraktan uygulama yapmak gerekir.
Yaprak gübrelerinde besin maddelerinin alınma kolalığını sağlamak için yayıcı yapıştırıcı ve yüzey gerilimini azaltıcı maddeler kullanmak sureti ile gübrenin etkinliği arttırılmaya
ve hatta özellikle demir ve diğer mikro ( bor ve molibden hariç) EDTA ve türevleri ile bağ meydana getirerek çeşitli bileşikler halinde yapraklara pülverize edilmektedir. Ancak, bir
molekülün çapı ne kadar büyük ise onun yapraktan içeriye girişi o kadar zor olur. Ancak bağ halinde bağlanmış olan demir, çinko, mangan, bakır, gibi elementler yapraktaki
hidrofilik boşluklardan içeriye girebilir.
Çok Hızlı
Hızlı
Yavaş
Çok Yavaş
Azot
Fosfor
Çinko
Bor
Potasyum
Klor
Bakır
Magnezyum
Sodyum
Kükürt
Demir
Kalsiyum
-
-
Molibden
-
Tablo-16: Yapraktan uygulanan bitki besin elementlerinin alınış hızları
Alınış hızı yukardan aşağı doğru azalmaktadır.
Şekil 12: Mineral elementlerinin şelatlanması