6 / 11
TOROS TARIM > Çiftçi Dostu > Gübreleme Önerileri > Zeytinde Dengeli Gübreleme
CaCO
3
Kireç Durumu
0-2,5
2,5-5
5-10
>10
Kireçsiz
Az Kireçli
Orta Kireçli
Çok Kireçli
Tablo 5. Kireç Sınıfı
2.2. Toprak Kireci
Diğer meyve türlerine oranla topraktaki kireç miktarına daha fazla toleranslı olan zeytin bitkisinde kirecin etkisi doğrudan olmayıp dolaylı yönden etkisi mevcuttur. Toprağın pH
değerinin yükseltilmesinde kireçleme materyalleri ve kirecin etkisi açık bir şekilde belirtilmişti. Bu kısımda kirecin bitki beslenmesi ile ilişkisi verilmeye çalışılacaktır. Toprakta
bulunan kireç miktarı Tablo 5’te verilen değerlendirmeye göre sınıflandırılmaktadır.
Bu sınıflandırmada toprakta analiz yolu ile belirlenen kireç ( Kalsiyum karbonat) CaCO
3
miktarı esas alınmaktadır. Topraktaki kireç formülde gösterildiği şekilde molekül halinde
bulunması durumunda bitki beslenmesi bakımından bir etkinliği bulunmamaktadır. Ancak, kirecin yağış veya sulama suları sonucu toprakta ayrışarak (eriyerek), kalsiyum (Ca) ve
karbonat (CO
3
) ve bikarbonat (HCO
3
) haline gelmesi durumunda bitki beslenmesi ile olumsuzluklar yaşanmaktadır. Kirecin ayrışması sonucu oluşan kalsiyum bir bitki besinidir.
Ancak toprakta mevcut alkali elementler grubu içinde kalsiyumun payı (baz doymuşluğu içindeki payı) % 70-75’ in üzerine çıkması durumunda özellikle potasyum, fosfor, demir
ve çinko alımında büyük problemler yaşanmaktadır. Bunun için topraklarda sadece toplam kireç miktarının belirlenmesi yeterli olmayıp aktif kireç analizinin de yapılması
gerekmektedir. Toprakta fazla miktarda bulunabilecek kalsiyum iyonu, toprağa ilave edilecek fosforlu gübrenin etkinliğini azaltabilmekte (kalsiyum ile fosfor birleşerek alınamaz
forma gelmektedir), demir ve çinko gibi elementlerin alınması engellenmektedir. Kalsiyumun yanında kirecin ayrışması sureti ile toprakta oluşan bikarbonat (HCO
3
) anyonu ise
özellikle bitki kökleri tarafından demirin alınmasını engelleyerek bitkilerde demir klorozunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu durum özellikle yağışı yeterli olan alkali
şartlarda daha belirgin ortaya çıkar. Gerek kalsiyumun ve gerekse bikarbonatın fazlalığının zararı zeytinden çok bağ, turunçgil, şeftali ve diğer meyve ağaçlarında daha fazla
görülmektedir.
2.3. Toprak Tuzluluğu
Toprak ve sulama suyu tuzluluğuna diğer meyve türlerine oranla daha toleranslı olan zeytin bitkisinde tuzluluğun fazla etkisi görülmemektedir. Buna rağmen tuzlu sularla
sulanması ve tuzlu alanlarda zeytinlik tesis edilmesi doğru değildir. Özellikle zeytin işletmelerinin atık kara suları ile yapılan sulamalarda zeytin ağaçlarında gelişmenin zayıfladığı
görülmektedir. Bu nedenle atık suların arıtıldıktan (temizlendikten) sonra kullanılması gerekmektedir. Bu nitelikte bir suyun kullanılıp kullanılmayacağı toprak özelliğine göre
değişeceği gibi, hangi aralıklarla ve ne miktarda kullanılacağı konusunda bu konudaki uzmanlara danışmak gerekir. Toprak tuzluluğu meydana gelmiş ise veya toprakta tuzluluk
mevcut ise yapılacak toprak analizleri sonucuna göre toprakta tuzluluğu azaltıcı drenaj tedbirlerinin yanında toprak tuzluluğunun azalmasına yardımcı olan JİPS (kalsiyum sülfat)
CaSO
4
2H
2
O kullanmak gerekir. Kullanılacak jips miktarı toprağın elektriki geçirgenliğine, toprağın bünyesine, tuzdan arındırılacak toprak tabakası kalınlığına, toprağın sodyum
miktarına ve drenajda kullanılacak sulama suyu kalitesine bağlıdır. Bunun yanında jips materyalinin safiyetine ve çok ince öğütülme (çapına) durumuna bağlıdır. Granül hale
getirilmiş jips’in etkisi çok az ve geç görülür. Bu nedenle ince öğütülmüş jips kullanılmalıdır. Ayrıca, toprakta tuzlanmayı azaltıcı etkisi olan kalsiyum nitrat gübresi de
5Ca(NO
3
)NH
4
NO
3
10 H
2
O toprak tuzluluğunu azaltabilmektedir. Bu gübrenin veya jips uygulamasının toprak tuzluluğunu azaltma etkisi şematik olarak Şekil 6’de gösterilmiştir.
Şekil 6. Kalsiyumun Toprak Tuzluluğunu Azaltması
Gerek jips ve gerekse kalsiyum nitrat gübresi toprağın sadece tuz miktarını (sodyum) azaltmakla kalmayıp toprağın fiziksel yapısını düzelterek bitkinin kök gelişmesi ve besin