4 / 11
TOROS TARIM > Çiftçi Dostu > Gübreleme Önerileri > Zeytinde Dengeli Gübreleme
olarak kullanılan kireci ve türevlerini veya dolomit’i toprağa uyguladığımızda ve toprak ile karıştırıldığında aşağıda belirtilen kimyasal reaksiyonlar meydana gelerek toprağın pH
değeri yükselir. Bu kimyasal reaksiyonların hızı topraktaki rutubete, toprağın bünyesine ve kullanılan kireçleme materyalinin safiyeti ile ince öğütülmesine (çapına) bağlı olarak
hızlı veya yavaş cereyan eder. Kireçleme materyalleri sadece toprağın pH değerini yükseltmekle (dengelemekle) kalmayıp toprağın fiziksel yapısında da düzelme meydana
getirerek bitkilerin kök gelişmesinin daha iyi olmasına yardımcı olurlar. Toprağın pH değerinin dengelenmesi ile yapılan mineral gübrelemenin etkisi daha iyi görülür.
1) CaO + H
2
O
Ca(OH)
2
Ca(OH)
2
+ 2H
+
Ca
+2
+2 H
2
O
Toplam CaO + 2H
+
Ca
+2
+ H
2
O Asitlik yapar Toprağın pH değeri yükselir
2) CaCO
3
+ CO
2
+ H
2
O
Ca(HCO
3
)
2
Ca(HCO
3
)
2
+ 2H
+
Ca
+2
+ 2 CO
2
+ 2 H
2
O
Toplam CaCO
3
+ 2H
+
Ca
+2
+ CO
2
+ H
2
O Asitlik yapar Toprağın pH değeri yükselir
Yukarıda belirtilen kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşan kalsiyum iyonu (Ca)
+2
toprağın kil minerallerine bağlı olarak tutulan hidrojen iyonu (H)
+1
ile yer değiştirerek kimyasal
reaksiyon sonucunda oluşan hidroksil (OH)
-1
veya oksijen (O) ile birleşerek suyu meydana getirir ve böylece toprağın asitliğini meydana getiren hidrojenler nötralize olur ve
toprağın pH değeri yükselir.
Zeytin ağaçlarında ağacın yaşına ve taç büyüklüğüne göre kılcal köklerin (pürçeklerin) yayılı bulunduğu bölge dikkate alınarak bant halinde (0.5-1 m) kireçleme materyali
uygulaması yapılır ve toprağın 15-20 cm derinliğine karıştırılır. Ağaç başına verilecek miktar, Tablo 2’de tavsiye edilen miktarın dekardaki ağaç sayısına bölünmesi sonucu
bulunur. Fidan veya küçük yaşlı ağaçlarda tavsiye edilen miktarlar 2-3 yıla bölünerek (her yıl ağacın tacı ve kılcal kök sistemi gelişeceği için) uygulanır. Uygulama şekli aşağıda
gösterilmiştir.
Toprakların bünyelerine göre oldukça farklı miktarlarda kireçleme materyalinin kullanılmasının nedeni, toprakta ölçümü yapılan sadece aktif pH değerine bağlı olmayıp toprağın
kil minerallerine bağlı olan hidrojen iyonlarının (potansiyel asitlik) miktarına da bağlı olmasındandır. Genel kaide, hafif bünyeli kumsal topraklara oranla killi topraklara verilecek
kireç miktarı kilin cins ve miktarına bağlı olarak 2-3 kat daha fazla olmaktadır. Bu nedenle topraklarda yapılacak analiz sonuçlarına göre kireç kullanmak daha doğrudur. Kireç
uygulanmış topraklarda amonyum sülfat veya üre gübresi kullanılmamalıdır. Bunun nedeni bu azotlu gübrelerden amonyak (NH
3
) halinde azot kaybolmasına (uçmasına) neden
olur. Bu nedenle kireçleme yapılan dönemde Üre veya Amonyum Sülfat kullanılmamalıdır. Kireçleme ile toprağın düşük pH değerlerinde toksik etki yapan aliminyum (Al) ve
mangan (Mn) gibi elementlerin toksik etkisi azaldığı gibi topraklarda bakterilerin faaliyeti için uygun bir ortam hazırlanmış olur. Toprağın fiziksel yapısının da düzelmesi ile
bitkilerde hızlı bir kök gelişmesi meydana gelir (Şekil 5 ).
Şekil 5. Kireçlemenin Kök Gelişmesine Etkisi
Ülkemiz zeytinliklerinin çok az bir kısmında (Güney Marmara ve Karadeniz Bölgesi) toprağın pH değeri düşük görülmesine rağmen toprak pH değerinin 8 ve 8’in üzerinde olan
zeytinlik alanları oldukça fazladır. Toprağın pH değerinin yüksek olması, bitkinin kök gelişmesini, besin maddesi alımını, toprakta mikrobiyolojik faaliyeti, topraktaki besin
elementleri arasındaki dengeyi bozması nedeni ile zeytin ağaçlarında istenilen miktarda ürünü ve iyi kaliteli zeytin danesi elde etmeyi engeller. Bu nedenle toprakların pH
değerinin zeytin ağacının istediği pH değerine düzeltilmesi (azaltılması) gerekmektedir. Toprağın pH değerinin azaltılması için birçok kimyasal madde bulunmasına rağmen en
emniyetli ve en etkili ve ucuz bir şekilde toprağın pH değerini azaltan madde çok ince öğütülerek suda erir (ıslanabilir) hale getirilmiş olan toz sarı kükürttür. Kullanma kolaylığı
olarak granül hale getirilmiş kükürt etkili değildir. Toz kükürdün etkinliği toprak sıcaklığına (+ 10-30
o
C), topraktaki yeterli rutubete, toprak havasına (oksijene) ve topraktaki
kükürt bakterisi miktar ve cinsine bağlıdır. Şartların iyi olması durumunda birkaç ay içinde toprağın pH değerinde beklenen pH değeri azalması görülür. Kükürdün uygulama
zamanı olarak sonbahar ayları en uygun zamandır. Yeni zeytin tesisi yapılacak alanlarda tüm alana ve hatta yeni tesis yapılmış olanlarda da tüm sıra aralarına serpme olarak
uygulanmalı, büyük ve verime yatmış ağaçlarda ise ağaçların taç izdüşümü ve kılcal kök dağılımı dikkate alınarak bant halinde uygulanan toz kükürt toprağın 15-20 cm kadar
derinliğe karıştırılmalıdır.
Toprağın yüzeyine uygulayıp toprakta karıştırılmadan bırakılan kükürtte güneş enerjisi ile ve rüzgar ile kükürt kaybının meydana gelmesinin yanında fazla sıcaklarda oluşan