144 / 162
144
resinde inanılmaz sonuçlar elde edil-
di. İlk başlarda pek çok araştırmacı
bu büyük başarıya şüpheyle yaklaş-
sa da, ardı ardına elde edilen sonuç-
lar çinkonun özellikle buğday üre-
timine etkisini açık bir şekilde or-
taya koyuyordu. Bu dönemde Toros
Gübre’nin Ege Bölge Müdürü Vey-
sel Çavuşgil’in de katkılarıyla, pro-
jenin bilim çevreleri dışında kamuo-
yuna tanıtılması için büyük bir gay-
ret içine girildi. Gazeteler, televizyon
ve yerel organizasyonlar yoluyla sür-
dürülen tanıtım çalışmaları ile çinko-
nun önemine dikkat çekilmeye çalı-
şıldı.
Toros’un bu aşamada desteği, proje-
nin salt bilimsel bir araştırma olarak
kalmaması ve tarım kesiminin hiz-
metine sunulması bakımından haya-
ti öneme sahipti. Bu destek çerçeve-
sinde öncelikle sınırlı miktarda çin-
ko katkılı kompoze gübre üretilerek
Orta Anadolu’da önder çiftçilere da-
ğıtıldı. Ardından bu gübrenin etki-
si gözlem altında tutularak sağladığı
verim artışı tespit edildi. Sonuç ola-
ğanüstüydü. İlk senenin ardından ya-
pılan ankette, her 5 çiftçinin 4’ü çin-
kolu gübreyi çok etkili bulduğunu
söylüyor ve gübreyi yeniden kullan-
mak istediğini belirtiyordu.Toros’un
gerçekleştirdiği çalışmalar açıkça
gösteriyordu ki bu konu daha fazla
odaklanmayı ve ileri adımlar atılma-
sını hak ediyordu.
İlk günden beri projeyi ilgiyle izle-
yen Toros için ilk yıllardaki deneme-
lerin ardından elde edilen sonuç-
lar ümit vericiydi. Şirket, çok tutucu
bir yapıya sahip olan tarım sektörü-
ne bu şekilde yeni bir gübreyi sun-
mayı ticari açıdan değil, tümüyle sos-
yal ve ekonomik yönüyle destekli-
yor ve topraklardaki çinko eksikli-
ğinden kaynaklanan sorunları gider-
meye yönelik bir katkı sunmayı, güb-
re sektörünün lider kuruluşu olarak
öncelikle bir sosyal sorumluluk pro-
jesi olarak değerlendiriyordu. Çinko-
lu gübrenin sağladığı en az %30’luk
verim artışı, öncelikle çiftçilerin ge-
lirlerinin artması ve hayat standartla-
rının yükselmesi bakımından elbet-
te çok önemliydi.Ama belki bundan
daha önemlisi, bu yeni ürünün çinko
eksikliğinden kaynaklanan ve özel-
likle Orta Anadolu bölgesinde sık-
ça görülen sağlık sorunlarının gide-
rilmesine sağlayacağı katkıydı. İsma-
il Çakmak’a göre bu yönüyle proje,
aynı zamanda toplumsal içerikli bir
projeydi:
Çinko eksikliğinin yol açtığı prob-
lemler çerçevesinde çinkolu gübre
projesini sadece verimi iyileştiren
bir proje olarak değil, buğdayın
büyümesine katkıda bulunan bir
proje olarak değil, aynı zaman-
da insan sağlığına ciddi anlamda
katkı yapan bir proje olarak gör-
mek lazım.
Projenin bu yönü, çinkolu gübre-
nin geniş kitlelere tanıtılmasında
çok önemli bir rol oynayan Veysel
Çavuşgil’e göre de büyük önem taşı-
yordu. Çinkolu gübre, beslenme dü-
Türkiye’de 2 bin tonluk test üretimiyle
başlayan çinko katkılı gübre pazarı bugün
200 milyon doların üzerinde bir değere sahip.
Toros Tarım’ın Çukurova
Üniversitesi ve Tarım
Bakanlığı ile birlikte
yürüttüğü çinkolu gübre
projesi, Vaniköy Lions
Kulübü tarafından her yıl
geleneksel olarak verilen
“Ülkemize ve İnsanlığa
Hizmet Ödülü”ne layık
görüldü. Ödülü 4 Mart
2008 tarihinde Toros Tarım
Genel Müdürü Esin Mete
aldı.