Topraga Dusen Bereket

118

Verimli ve risksiz tarımın anahtarı: Aşılı fide

Aşılı fide, Hishtil-Toros’un Türkiye’ye kazandırdığı en önem-

li yeniliklerden biri. Topraktan bulaşan birtakım hastalıkla-

ra ve özellikle de “kök çürüklüğü” veya “çökerten” olarak

bilinen “fusarium” adlı mantara karşı kimyasal mücadeleye

alternatif olarak geliştirilen aşılı fideler, hastalıklara direnç

sağlayacak şekilde iki farklı fidenin bir araya getirilmesiy-

le elde ediliyor. Kökleri bu tür mantarlara ve toprak hasta-

lıklarına dayanıklı çeşitlerin üzerine ticari bitkilerin aşılan-

masıyla elde edilen fideler, ürüne dayanıklılık kazandırarak

kayıpları en aza indiriyor. Aslında mantık çok basit: İki ayrı

fide dikiliyor. Belli bir dönemde ikisi alınıp, birinin kök kıs-

mıyla diğerinin üstü birleştiriliyor; yani bir tür kaynak ya-

pılıyor.

Özellikle karpuz, kavun ve hıyar gibi

cucurbitaceae

(kabak-

giller) familyasından bitkiler ile

solanaceae

(patlıcangiller)

familyasından patlıcan ve domates gibi bitkiler aşılı fide ola-

rak üretilebiliyor. Örneğin, çok arsız ve dayanıklı bir kök ya-

pısına sahip olan kabak bitkisinin üzerine aşılanan karpuz,

kavun ve hıyar, çok verimli sonuçlar veriyor. Benzer bir şe-

kilde ticari domates çeşitleri, kökleri dirençli ve geneli ya-

bani olan anaç domates çeşitlerinin üzerine; patlıcanlar da

yine domates veya patlıcan anaçları üzerine aşılanıyor.

Hishtil-Toros Fidecilik Genel Müdürü Alper Tevs’e göre aşı-

lı fide pazarı hızla büyüyor. Türkiye için yeni bir kavram olan

aşılı fide üretiminin dünyadaki geçmişi de çok uzun değil:

Japonlar yüzyıllardan beri bazı sınırlı uygulamalar yapıyorlar-

mış bu alanda. Ama tabii bugün kullandığımız tekniklerle ya-

pılması son 15 yılın, bu sektörün büyümesi de son 10 yılın

hikâyesi. Bugün Türkiye’de dikilen karpuzun herhalde üçte

ikisi aşılı fidedir. Bu durum geçtiğimiz 6 yıl içerisinde oluştu.

Pazar çok hızlı bir şekilde büyüdü, halen de büyümeye de-

vam ediyor. Girdiği ülkelerde kısa sürede aşılı fideye talep ar-

tıyor, çünkü ürün avantaj yaratıyor. Bugün dünyanın her kıta-

sında aşılı fide kullanılıyor ve bu pazarın büyüklüğü artık mil-

yar dolarlarla ifade ediliyor.

Alper Tevs’e göre bu tekniğin çiftçiye en büyük yararı eko-

nomik. Aşılı fide kullanımı çiftçiyi belirli hastalıklardan ko-

ruduğu gibi, verimi de büyük ölçüde artırıyor:

İşin ekonomik boyutuna bakmak için matematik işimizi ko-

laylaştırıyor. Örneğin çiftçi, geleneksel olarak 1 dönüme 750

tane normal karpuz fidesi koymak yerine 250 tane aşılı fide

koyuyor. Çünkü kök o kadar arsız ki, zaten o alanı dolduru-

yor. İyi bir çiftçinin 750 tane fideden alacağı ürün ortalamada

6-8 ton ise, 250 tane aşılı fideyle bu 10-13 tona çıkıyor. Kök,

meyveyi büyütüyor çünkü. Aşılı fide fiyat olarak normal fide-

nin yaklaşık 3 katı. Fakat alt alta koyup hesapladığınız zaman,

aşılı fide daha pahalı bir ürün olmasına karşın, çok daha eko-

nomik hale geliyor. Birincisi, aynı verimi çok daha az sayıda

fideyle sağlayabiliyorsunuz. Ayrıca tarlanızı her sene kullana-

biliyorsunuz. Her yıl aynı araziye dikim yapabiliyorsunuz.