T-Bulten30

Yapılacak işler çok, gidilmesi gereken yollar uzun olsa da, burada

yaşayan herkes çok basit bir gerçekliğin ayırdına varmış durumda:

“Dünyanın geçmişi de, bugünü de, geleceği de toprakta saklı. Top-

rağa saygı göstermek zorundayız.”

BÖLGENİNGENEL ÖZELLİKLERİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni anlamak için, önce biraz bölge coğ-

rafyasına bakmak gerekiyor. Kuzeyde bir yay biçiminde uzanan Gü-

neydoğu Toroslardan, güneyde Suriye ve Irak sınırına kadar uzanan

bölge, Karacadağ volkan konisi ile iki bölüme ayrılıyor. Karacadağ’ın

doğusunda Dicle, batısında ise Orta Fırat Bölümü yer alıyor.

Dicle Bölümü genel olarak, Dicle Nehri’nin kollarıyla birlikte geç-

tiği yerlerde bulunan 500-1.000 metre yüksekliğindeki plato ve

ovalardan meydana geliyor. Karasal iklimin hâkim olduğu bu bö-

lümde, yüksek sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen şiddetli bu-

harlaşma yaz aylarında kuraklığa yol açıyor. En büyük ili Diyarba-

kır olan bölümün geçim kaynağını tarım ve hayvancılık

oluşturuyor. Bölgede yaygın olarak tahıl, mercimek ve pamuk ta-

rımı yapılıyor. Toroslar’a doğru ise meyve ve üzüm bağları yer alı-

yor. Diyarbakır Havzası ile Suriye arasında yer alan Mardin-

Midyat Eşiği’nde yüksekliğe bağlı olarak yağışlar bir miktar artsa

da, toprağın kireçli bir yapıya sahip olmasından dolayı tarım için

yeterli su bulunmuyor.

Orta Fırat Bölümü’nde ise Fırat Nehri ve kolları, ortalama 500 ile

1.000 metre yüksekliğindeki platoları ikiye ayırıyor. Yazları sıcak ve

kurak, kışları serin ve yağışlı olan Akdeniz ikliminin görüldüğü bö-

lümün önemli il ve ilçe merkezleri arasında Adıyaman, Nizip, Bire-

cik, Şanlıurfa, Harran, Suruç, Ceylanpınar, Siverek ve Viranşehir

yer alıyor. Halkın temel geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluş-

turuyor. Bu bölümde tarım ürünü olarak en çok tahıl, mercimek ve

antepfıstığı yetiştiriliyor. Ayrıca bağlar, bahçeler ve zeytinlikler yer

alıyor. Bunun yanı sıra pamuk, çeltik ve susam da ekiliyor.

GAP, BÖLGENİNÇEHRESİNİ DEĞİŞTİRDİ

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), temeli 1970’lerde atılan,

Cumhuriyet tarihinin en yüksek maliyetli projesi. GAP, aynı za-

manda, bugüne kadar hazırlanan bölgesel kalkınma programları

arasında en etkin uygulanan proje olma özelliğine sahip.

Bölgenin su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla tasar-

lanan GAP, Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mar-

din, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak’tan oluşan toplam 9 ili kapsıyor. Söz

konusu alanın yüzölçümü 75.358 kilometrekare olup, Türkiye yü-

zölçümünün %9,7’sini oluşturuyor. Ayrıca Türkiye’de sulanabilir

8,5 milyon hektar arazinin %20’si de GAP Bölgesi’nde bulunuyor.

GAP’ın temel hedefleri arasında; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin

sahip olduğu kaynakları değerlendirerek yöre halkının gelir düzeyini

ve yaşam kalitesini yükseltmek, bu bölge ile diğer bölgeler arasındaki

gelişmişlik farkını gidermek ve kırsal alandaki istihdam olanaklarını

artırmak yer alıyor. Sürdürülebilir insani kalkınma felsefesi üzerine

inşa edilen GAP kapsamında, Fırat-Dicle Havzası’nda sulama ve hid-

roelektrik enerji üretimine yönelik 22 baraj, 19 hidroelektrik santra-

li ile 1,8 milyon hektar alanda sulama yatırımları planlandı. Proje,

1989 yılında hazırlanan master plan ile tarım, sanayi, ulaştırma, eği-

tim, sağlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımlarını da içine alan bir

bölgesel kalkınma projesine dönüştü.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin lokomotif sektörü tarım oldu-

ğundan, bu sektöre yönelik projeler GAP’ın en önemli kısmını

DOSYA