37 / 72
ekil–15. Nitrat ve Amonyum azotu elveri lili inin ematik olarak görünümü
• Bazı kil minerallerinin (illit) tabakaları arasındaki bo lukların çapı NH
4
+
iyonunun
çapına uygun olması nedeni ile bu gibi kil minerallerinde tabakalar arasında amonyum
fiksasyonu olur. Bu fiksasyon olayı sonucunda daha önce kil tabakaları arasında fiske
olmu katyonlar (özellikle potasyum) serbest kalır.
• Amonyum formundaki azotun bazı kil mineralleri tarafından az veya çok fiske olmasına
NH
4
+
’un yanında bulunan anyonlara ba lıdır. Yapılan ara tırmalarda fiksasyon oranı ve
hızının H
2
PO
4
-
> NO
3
-
> SO
4
-2
gibi ta ıyıcıların toprakta farklı miktarlarda amonyum
fiksasyonuna neden oldu u belirlenmi tir. Bu ta ıyıcılar gübre eklinde ifade
edildi inde MAP > Amonyum nitrat > Amonyum sülfat eklinde sıralamak
mümkündür.
• Toprakta mevcut olan mikroorganizmalar topra a ilave edilen tüm olgunla mamı
(parçalanmamı ) organik materyalin ayrı tırılması esnasında toprakta bulunan NH
4
+
formundaki azottan yararlanırlar. Bunun sonucu olarak olu an humik asitler de NH
4
+
formundaki azotu fiske edebilirler.
• Amonyum formundaki azotlu gübre kullanımında toprakta mevcut bakteriler toprak
artlarına (topra ın pH de eri, toprak rutubeti, topra ın havalanması ve toprak sıcaklı ı)
ba lı olarak NH
4
+
’u NO
3
-
‘a dönü türürler. Bu olaya nitrifikasyon denir.
Nitrosomonas
2NH
4
+3O
2
2HNO
3
+ 2H
2
O+2H
+
Nitrobakter
2HNO
3+
O
2
2NO
3
-
+ 2H
+
Toplam 2NH
4
+4O
2
2NO
3
-
+2H
2
O + 4H
+