40 / 72
Topra ın pH de erinin nötr oldu u artlarda (6.7–7.3) topra ın kil cinsine (tek tabakalı,
kaolen) ba lı olarak topra ın kil minerallerinin yüzeyinde de fosfor anyonu tutulabilir. Kil minerali
tarafından iyonsal olarak tutulmu kalsiyum, bir de eri ile fosfat anyonunun (H
2
PO
4
-
) fikse
edilebilir.
Ca+H
2
PO
4
-1
Ca - H
2
PO
4
Alkalin ve kireçli toprak artlarında olu an fosfor fiksasyonuna kar ılık asit ve kireçsiz
toprak artlarında da fosforun elveri lili i azalmaktadır. Asit toprak artlarında demir (Fe
+3
),
aliminyum (Al
+3
) ve mangan (Mn
+2
) konsantrasyonu artar. Asit artlarda topra a uygulanan
fosforun büyük bir kısmı toprakta yüksek konsantrasyonda bulunan demir ve alüminyumla
birle erek alınamaz hale geçebilir.
Toprak asitlili inin artı ına paralel olarak toprakta olu an alüminyum hidroksit ve demir
hidroksitler de koloidal bir özellik göstererek fosforu adsorbe edebilirler.
Yukarıda formülüze edilmi mekanizmaya benzer ekilde toprak asitli ine ba lı olarak silikatlarda
(kil minerallerinde) mevcut (OH) hidroksil iyonları ile fosfat (H
2
PO
4
) iyonları yer de i tirmek
sureti ile fosfor adsorbsiyonu meydana gelebilmektedir.
Al
+3
+ H
2
PO
4
+ 2H
2
O Al(OH)
2
H
2
PO
4
+ 2H
+
Fe
+3
+ H
2
PO
4
+ 2H
2
O
Fe (OH)
2
H
2
PO
4
+2H
+
Al
+H
2
PO
4
Al
OH
OH
OH
OH
OH
+ OH
-
O
H
2
PO
4
Fe Fe
OH
OH
OH
OH
OH
+ OH
-
H
2
PO
4