19 / 72
fulvik aside oranla daha fazla ise topra ın besin maddesi tutma özelli i daha iyi demektir. Di er bir
husus ise kil mineralinin tutmu oldu u besin maddesinin kil tarafından tutulma gücü ile hümüs
tarafından tutulma gücü arasında fark vardır. Hümüs maddeleri besin maddeleri fazla miktarda
tutmalarına ra men daha zayıf bir elektriksel güçle tutmaları nedeni ile bitkilere daha kolay bu
besinleri verirler. Di er bir ifade ile bitkiler hümüs maddesi tarafından tutulmu bitki besinlerini
daha kolay alırlar.
Topra ın KDK nın bilinmesi ile o topra a verilebilecek maksimum gübre miktarı hakkında
bilgi sahibi oluruz. Di er bir ifade ile bir topra ın inorganik (kil) ve organik (hümüs) katyon
de i im kapasitelerinin yüksekli i topra ın verimlili i bakımından büyük önem ta ımaktadır.
1.2.7 Bitki Besin Maddeleri ve Aralarındaki li kiler
Tüm bitkilerde oldu u gibi meyve a açlarının bünyesinde organik maddeyi meydana
getiren karbon (C), hidrojen(H) ve oksijen (O) en çok bulunmaktadır. Fotosentez olayı sonucunda
meydana gelen organik bile iklere ba lı olarak ve serbest iyon halinde azot (N), fosfor (P), kükürt
(S) ve Ma nezyum (Mg) elementleri de bulunmaktadır. Bu elementlere ilave olarak organik
maddenin yapısına ba lı olmadan bulunan elementler ise Potasyum(K), kalsiyum (Ca), Sodyum
(Na),Silisyum (Si), demir (Fe),mangan (Mn),çinko (Zn),bakır (Cu),bor (B),molibden(Mo),
kobalt(Co), klor (Cl), alüminyum (Al) bulunmaktadır. Bu gün için bitki bünyesinde tam olarak
fonksiyonları detaylı bilinmeyen nikel (Ni), selenyum (Se) gibi elementlerde bitki bünyesinde
bulunmaktadır. Yapılan bitki analizlerinde bitki bünyesinde 64 kadar elementin varlı ı tespit
edilebilmi tir.
Bitki besin elementlerinden özellikle azot, fosfor ve potasyumun ürün miktarı ve kalitesi
üzerine en büyük etkileri bulunmaktadır. Bunların yanında kalsiyum, kükürt ve mikroelementlerin
de ürün miktarı ve kaliteyi etkileri vardır. Bitkilerin bünyesinde bulunan ve i levleri tam olarak
belirlenmi elementlerin toprakta bulunu form ve miktarları bitkilerin beslenmesi bakımından
büyük önem ta ımaktadır. Bu elementlerin bitki kökleri tarafından alınması üzerine buraya kadar
verilen toprak verimlili i ile ilgili özelliklerin yanında bu elementler ve element çiftleri arasında da
ili kiler (olumlu=sinergitik, olumsuz=antagonistik) bitki beslenmesi bakımından dikkate alınarak
gübre tavsiyelerinde bulunmak gerekir. Özellikle verim ve kalite bakımından toprakta bulunan
besin elementlerinin zıt ili kileri verim ve kaliteyi önemli derecede etkilemektedir. Bu ili kiler
katyonlar arasında olabildi i gibi anyonlar arasında da zıt ili kiler bulunmaktadır. Aynı zamanda
özellikle mikroelementler ile anyon halinde alınan fosfor arasındaki ili kiler bitki beslenmesi
bakımından önemlidir. Bu zıt ili kiler sadece topraktan alınım miktarları üzerine olmayıp bitki
tarafından alındıktan sonra da bitki bünyesinde de zıt ili kiler etkisi görülmektedir. Bu ili kilere
örnek olarak, fosfor ile demir, fosfor ile çinko, fosfor ile kalsiyum, potasyum ile magnezyum,
potasyum ile kalsiyum, potasyum ile sodyum, kalsiyum ile çinko, kalsiyum ile demir ve bazı
durumlarda da Ca +Mg ile K arasında zıt ili kiler önem ta ımaktadır.
Meyvecilikte toprakta fazla miktarda kirecin bulunması topra ın pH de erini yükseltmekle
kalmayıp toprakta fazla miktarda kalsiyum ve bikarbonat (HCO
3
) bulunmasına neden olur ve
bunun sonucu olarak özellikle fosforun ve demirin alınmasında büyük problem ya anarak ço u
meyve bahçelerinde gördü ümüz demir kloroz(genç yaprakların sararması) ortaya çıkar. Bu durum
özellikle ya ı ı fazla olan yıllarda daha belirgin olarak görülür. Besin elementleri arasındaki zıt
ili kiler nedeni ile bitkilerin yapraklarında besin elementi noksanlık belirtileri görülebilmektedir.
Toprak analizleri sonucunda sadece bitki besin elementi miktarının tayini yeterli gelmeyip,
özellikle toprak alkali elementleri dedi imiz K,Na, Ca ve Mg gibi elementlerin baz doymu luk %
si içindeki paylarını ve besin element oranlarını (K/Mg, K/Ca gibi) hesaplamak gerekir. Özellikle
çok yıllık bitkilerde sadece toprak analizleri yeterli gelmeyip yaprak ayası ve yaprak saplarının da
analiz edilerek bitkinin iyi beslenip beslenmedi i kontrol edilmelidir. Meyve a açlarında besin