

Organik materyaller(gübreler) koyu renkli materyaller olması ile topra a karı tırılmalarında
toprak renginin biraz daha koyula masına ve bu nedenle de toprakların biraz daha erken
ısınmasına neden olarak kök geli mesini hızlandırırlar. Organik materyaller özellikle kumsal
topraklarda agregat olu umunu sa layarak ve kaymak tabakası olu umunu engelliyerek toprak
erozyonunu engellerler.
Organik maddenin topra ın kimyasal özellikleri üzerine etkisi
— Organik maddenin niteli ine göre organik materyaller bir besin maddesi kayna ıdır. Bu
konuda geni bilgi hayvansal kaynaklı gübreler kısmında verilecektir. Bitkisel ve hayvansal
kaynaklı organik maddeler(gübreler) ayrı ma esnasında bünyelerindeki besin maddelerini
ortama verirler.
— Organik madde topra ın besin maddesi tutma kapasitesini arttırır. Humus maddesi sahip
oldu u elektriksel yükler nedeni ile besin maddelerinin toprakta fiksasyona u ramadan
tutulmalarını sa lar. Humus maddesinin besin maddesi tutma kapasitesi(katyon de i im
kapasitesi) kil minerallerinden 5–10 kat daha fazladır.
— Organik madde toprakta ani pH de i imlerini önler. Humus maddesinin(+) ve (-)
elektrik yüküne sahip olması nedeniyle toprakta bir nevi tamponlama etkisi gösterir.
Hatalı uygulamalar sonucu meydana gelebilecek extrem asitlik veya alkalilik organik
maddenin tamponlama etkisi ile azaltılır. Bu özelli i nedeni ile bazı a ır elementlerin
tutulmasına, meydana gelebilecek hafif tuzlanmanın engellenmesi gibi mekanizmalarda
görev alır.
Organik maddenin topra ın mikrobiyolojik aktivitesi üzerine etkisi
— Organik materyaller toprakta ya ıyan birçok canlı için enerji kayna ıdır. Organik
materyallerin topra a verilmesi ile toprakta mikroorganizma konsantrasyonu artar ve
mikrobiyolojik aktivite artar. Organik maddenin ayrı ması sonucunda meydana gelen
bazı bile ikler bitki kök geli mesini te vik eder.
1.2.6 Topra ın Katyon De i im Kapasitesi (KDK)
Toprakta besin maddelerini tutma özelli ine sahip ba lıca iki unsur bulunmaktadır. Birincisi
topraktaki kil ve di eri ise organik madde (hümüs) dir. Bunların yanında topra ın pH de erine
ba lı olarak demir hidroksit Fe(OH)
3
ve alüminyum hidroksit Al(OH)
3
te belirli düzeyde besin
maddesi tutma niteli indedir. Topra ın besin maddesi tutma kapasitesi topraktaki % kil miktarının
yanında kilin cinsine (tek tabakalı, iki ve üç tabakalı olu una) ba lıdır. Tek tabakalı kil
minerallerinden Kaolen grubu kil minerallerinin KDK 10 me/100 gr kil, iki tabakalı kil
minerallerinden llit’in KDK sı 20–30 me/100 gr kil ve Montmorillonit kil mineralinin KDK sı ise
50–150 me/100 gr kil arsında de i mektedir. Toprakta hangi kil minerali hakim durumda ise ve %
kil miktarına göre topra ın KDK sı de i ebilmektedir. Kil minerallerin farklı tabaka yapısına sahip
olmaların besin elementlerinin farklı konumlarda kil tarafından tutuldu unu ortaya koymaktadır.
Kaolen grubu kil mineralleri sade ve dı yüzeyleri ile besin maddesi tutarken, iki ve üç tabakalı kil
mineralleri tabakalar arasında, kırılma noktalarında meydana gelen kö e içlerinde de besin maddesi
tutabilirler. Besin maddelerinin tutulmaları kil minerallerinin sahip oldu u elektriksel yük(-)
sayesinde olmaktadır.
Toprakta bulunan organik madde (hümik asitler) kil minerallerine oranla toprakta daha fazla
miktarlarda besin maddesi tutma özelli ine sahiptirler. Bir toprakta organik madde ne kadar yüksek
ise o topra ın besin maddesi tutma özelli i o kadar iyi demektir. Topra a ilave edilen organik
gübreler mikrobiyolojik faaliyet sonucu ayrı arak toprakta devamlı olarak kalabilecek olan hümik
asitleri meydana getirir. Kil minerallerinde oldu u gibi hümik asitlerin de elektriksel yüke sahip
olmaları nedeni ile topra a ilave edilen besin maddeleri topra ın derinliklerine yıkanmadan hümüs
maddeleri tarafından tutulurlar. Hümik asitlerin katyon de i im kapasiteleri 300–800 me/100g
hümüs arasında de i mektedir. Organik medenin ayrı ması sonucu toprakta hümik asit miktarı