28 / 104
27
Toprak asitlili inin artı ına paralel olarak toprakta olu an alüminyum hidroksit ve
demir hidroksitler de koloidal bir özellik göstererek fosforu adsorbe edebilirler.
Yukarıda formülüze edilmi mekanizmaya benzer ekilde toprak asitli ine ba lı olarak
silikatlarda (kil minerallerinde) mevcut (OH) hidroksil iyonları ile fosfat (H
2
PO
4
) iyonları yer
de i tirmek sureti ile fosfor adsorbsiyonu meydana gelebilmektedir.
1.6.3. Potasyumlu Gübrelerin Etkinli i
Topra a do rudan katı formda uygulanan potasyumlu gübrelerin elveri lili i üzerine
topraktaki kil minerallerinin cinsi ve % miktarı, toprak rutubeti (topra ın kuruması ve
ıslanması), topra ın organik madde miktarı, uygulanan azotlu gübrenin formu (NH
4
-N),
toprak sıcaklı ı (topra ın donması ve çözünmesi) ve topra ın pH de eri etkili olmaktadır.
Bitki tarafından, bitkinin kök geli me ortamından potasyum iyonu (K
+
) halinde alınır.
Gübre olarak verilen potasyumun veya daha önce toprak kolloidleri (kil-organik madde)
tarafından tutulmu olan potasyumun alınım oranı, toprak solusyonunda iyon (K
+
) haline
geçmi olan potasyumun kil minerallerinde tutulma yerine göre (kil tipine ba lı olarak)
de i ir. Bitkiler toprak çözeltisindeki potasyumu almak sureti ile toprak çözeltisinde azalan
potasyumun yerine kil mineralleri tarafından tutulmu de i ebilir potasyum tekrar toprak
solusyonuna geçerek bitkiler için yarayı lı hale gelir.
Topraklarda potasyum ekil 7’de gösterildi i gibi farklı konumlarda tutulur (Mengel
ve Header, 1973). Farklı konumlarda tutulan potasyumun serbest bırakılması (toprak
solusyonuna geçmesi), potasyumun kil mineralleri tarafından tutulma yerlerine ba lı olarak
de i ir. Bitkiler tarafından en kolay bir ekilde yararlanılabilir halde olan potasyum kil
minerallerinin yüzeyinde tutulan potasyum iyonudur. kinci derecede ise kil mineralleri
kö elerinde tutulan potasyum yarayı lı hale geçer. Kil minerallerinin kristal tabaka
aralarındaki bo luklara giren K
+
iyonu kil minerallerindeki suyun kaybolması nedeni ile
potasyum sıkı bir ekilde tutulur (fiske olur). Bu potasyumdan bitkinin yararlanması az olur.
Al
+H
2
PO
4
Al
OH
OH
OH
OH
OH
- OH
H2PO4
Çözünür
Çözünmez
Veya
Fe
+H
2
PO
4
Fe
-
- OH
OH
OH
OH
OH
OH
H
2
PO
4
Çözünür
Çözünmez