32 / 104
31
Bitkilerin yapraktan gübrelenmesinde bitkinin tek veya çok yıllık olu unun yanında,
yapra ın üst ve alt yüzeylerinde bulunan kütikula tabakasının kalınlı ı, bitkinin geli me
dönemi ve yapra ın ya ı önem ta ımaktadır. Bitkilerin yapraklarının üst ve alt yüzeylerinde
gaz alı veri i sa layan gözenekler (stoma) bulunur ( ekil 9). Bitkilerde stoma adedi tek yıllık
bitkilerde 1 mm
2
’de 180-200 adet iken çok yıllık bitkilerin yapraklarındaki stoma adedi tek
yıllık bitkilere oranla 5-10 kat daha fazla olup 1 mm
2
’de 200-800 adet stoma bulunmaktadır.
Stomaların açık veya kapalı olma durumu, stomaların açılıp kapanmasını sa layan kapatma
(bekçi hücreleri) hücreleri ile sa lanmaktadır. (Resim 1).
EK L 9: Bitki Yapra ının Kesiti
Stomaların açılıp kapanmasını sa layan bekçi hücrelerinin turgor veya plazmoliz hale
geli i açılıp kapanmayı sa lar. Bu açılıp kapanma olayı enerji metabolizması (ATP) olayı ile
meydana gelmekte ve bu mekanizmada potasyumun rolü önemlidir. Stomaların açık
pozisyonunda kapatma hücrelerindeki potasyum iyonu (K
+
) cıvar hücrelere geçmekte ve
böylece potasyum konsantrasyonu dü en hücrelerden potasyum ile birlikte su civardaki di er
hücrelere geçerek stomaların açılmasını sa lamaktadır. Bunu tersi durumunda civar
hücrelerden kapatma hücrelerine potasyum ile birlikte su ozmoz yollu ile geçerek kapatma
hücrelerinin turgor haline gelmesini sa layarak stomaların kapanmasını sa lar. Bu
mekanizma yolu ile yapraktan besin maddesi alınımı pek fazla olmaz, ancak stomaların açık