27 / 104
26
Topra ın pH de erinin 7.5’in üzerinde oldu u ve topra ın CaCO
3
miktarının yüksek
oldu u topraklarda fosforlu gübrelerin yarayı lılı ı azalır ve uygulanan fosforun büyük bir
kısmı yarayı sız hale geçer. Bu fiksasyon olayı a a ıda görüldü ü gibi de i ik ekillerde
olu ur. Uygulanan gübrenin triple süper fosfat gübresi oldu unu varsayalım.
Topra ın pH de erinin nötr oldu u artlarda (6.7-7.3) topra ın kil cinsine (tek
tabakalı, kaolen) ba lı olarak topra ın kil minerallerinin yüzeyinde de fosfor anyonu
tutulabilir. Kil minerali tarafından iyonsal olarak tutulmu kalsiyum, bir de eri ile fosfat
anyonunun (H
2
PO
4
-
) fikse edilebilir.
Alkalin ve kireçli toprak artlarında olu an fosfor fiksasyonuna kar ılık asit ve kireçsiz
toprak artlarında da fosforun elveri lili i azalmaktadır. Asit toprak artlarında demir (Fe
+3
),
aliminyum (Al
+3
) ve mangan (Mn
+2
) konsantrasyonu artar. Asit artlarda topra a uygulanan
fosforun büyük bir kısmı toprakta yüksek konsantrasyonda bulunan demir ve alüminyumla
birle erek alınamaz hale geçebilir.
Ca + H
2
PO
-
4
-Ca - H
2
PO
4
Ca
3
(PO
4
)
2
+ H
+
Ca
3
(PO
4
)
2
+ 2 CO
2
+2H
2
O
Ca(H
2
PO
4
)
2
+ 2 Ca
++
TSP
alınabilir
Toprak
kalsiyum
Alınamaz
Ca(H
2
PO
4
)
2
+ 2 CaCO
3
TSP
alınabilir
Toprak
kireci
Alınamaz
Toprakta mevcut CaCO
3
ile fosfor kimyasal reaksiyona girerek alınamaz hale
dönü ebilir.
Al
+3
+ H
2
PO
4
+ 2H
2
O Al(OH)
2
H
2
PO
4
+ 2H
+
Çözünür
Veya
Çözünmez
Fe
+3
+ H
2
PO
4
+ 2H
2
O
Fe (OH)
2
H
2
PO
4
+2H
+
Çözünür
Çözünmez