27 / 118
25
noksanlığı verim ve kalite azalması ile kendini belli eder. Buğday gibi bitkilerde
% ham protein ve % gluten miktarında azalma, nişastalı ürünlerde % nişasta
miktarında ve kalitesinde azalma görülür. Noksanlık belirtisi azota benzemesine
rağmen azot noksanlığı yaşlı yapraklarda görülürken kükürt genç yapraklarda
görülür. Topraktan kaldırılan kükürt miktarı bitkinin topraktan kaldırdığı fosforun
en az yarısı kadar ve bazı bitkilerde (soğan, sarımsak, lahana, kanola vb.) fosfora
yakındır. Toprakta veya sulama suyunda biraz bor fazlalığı varsa yapısında sülfat
(SO
4
) formunda kükürt ihtiva eden gübre kullanmak yararlıdır. Bunun yanında
yaprağı yenen sebzelerde yaprakta nitrat (NO
3
) birikiminin azalması da sülfatlı
gübre kullanmakla olur.
DEMİR NOKSANLIĞI (Fe)
Bitkilerde eksikliği çok sık görülen besin elementi demirdir. Topraklarımızda
yeterli miktarda demir bulunmasına rağmen birçok nedenle topraktan demirin
alınması, bitki bünyesine taşınması engellendiği için demir noksanlığı ortaya
çıkmaktadır. Demir noksanlığı bitkilerin en genç taze yapraklarında, sürgün -
dal ucundaki tepe yapraklarda görülür. Noksanlığın başlangıcında orta ve yan
damarlar yeşil olarak görülürken ileri safhadaki demir noksanlığında damarlarda
sararır. Demir noksanlığında en uçtaki yaprak tamamen sararmış iken sürgünün
dip kısmındaki yapraklarda damarlar yeşil, damar araları az sararmış şekilde
görülür. Demir noksanlığınınenbüyük sebebi toprağınkireçli, pHdeğerininyüksek
ve sulama suyundaki bikarbonat (HCO
3
) anyonunun yüksek olmasındandır.
Bunun yanında özellikle kış aylarında taban suyunun yüksek olması veya bazı
topraklarda toprak tesviyesinin iyi olmaması nedeni ile toprak yüzeyinde su
göllenmesinin olmasındandır. Demir noksanlığı, kalsiyum noksanlığı ve kükürt
noksanlığı aynı yapraklarda olur ve birbirlerine çok benzerler. Bunu ayırt etmek
gerekir. Kalsiyum noksanlığında yaprak küçülmesinin yanında yaprak kıyılarında
kıvrılma olur, demirde olmaz. Kükürt noksanlığında yaprak ayasında daralma ve
damarlarda da sararma olur. Demirde daralma olmaz ve damarlar başlangıçta
yeşildir.
MANGAN NOKSANLIĞI (Mn)
Mangan noksanlığı da diğer makro besin elementleri gibi bitkinin en genç taze
yapraklarında görülür. En belirgin görülme şekli yaprak ayasındaki yan damarlar
arasındaki büyük sarımsı yeşil ve daha sonra sarı lekeler halinde kendini gösterir.
Sararmış olan bu renk açılmaları ileri safhalarda kahverengi olur. Mangan
noksanlığında damarlar yeşil kalır. Mangan fazlalığı ise toprak pH değeri 5’in
altında olan yörelerde görülür. Bu durumda yaprak ucundan itibaren aşağıya
doğru kıvrılır ve büyük kahverengi lekeler (yanıklık) meydana gelir.
ÇİNKO NOKSANLIĞI (Zn)
Demir noksanlığı gibi çinko noksanlığı da ülkemizde çok yaygın olarak
görülmektedir. Toprak pH değeri 7.5’in üzerinde olan tarla ve bahçe bitkilerinde