67
gübreleme sonuçları birlikte de erlendirilerek do ru gübre kullanmak gerekmektedir.
Toprakta bitkiler tarafından alınabilecek formda olan bitki besin maddelerinin miktarının
yanında bu besin maddeleri arasındaki denge çok önemlidir. Gübrelemede en önemli husus
besin elementleri arasındaki zıt (antogonistik) etkilerdir. Bu zıt etkilerin yanında bazı
elementlerle olumlu (sinergitik) etkilerde mevcuttur. Ancak, bitkinin geli me ortamındaki zıt
etkiler alınacak ürün miktarı ve kalitesi üzerine çok fazla etkili olmaktadır. Bitkilerde element
noksanlıklarının veya dengesizliklerinin ortaya çıkmasının bir nedeni de bu zıt ili kilerdir. Bu
zıt veya olumlu ili kiler besin maddesi alımında görev yapan hücrelerin çeperlerinde ve
vakuoellerinde elektriki potansiyel de i iminden kaynaklanmaktadır. Özellikle hücre
hücrelerin plazma çeperlerinde meydana gelen elektriksel potansiyel de i im katyon alımında
belirgin olarak ortaya çıkar. Zıt ili kilere örnek olarak PxCa, PxFe, PxZn, KxMg, NH
4
xMg,
CaxFe,KxNa gibi ili kiler gösterilebilir. Bu ili kilerin varlı ı sadece besin maddesi alınımı
bakımından olmayıp, bitki bünyesinde besinlerin ta ınması ve fonksiyonlarını yerine
getirmesi bakımından da önemlidir.
Pratikte bu ili kilerden yararlanılarak uygulamalar yapılmaktadır. Örnek olarak hafif
tuzlu topraklarda potasyumlu gübre kullanmak sureti ile tuzlulu un zarar derecesi
azaltılabilmektedir. Bir ba ka örnek ise, domateste, biberde, patlıcanda görülen çiçek burnu
çürüklü ünün (kalsiyum eksikli i) ve elmada görülen acı benek (kahverengi leke)
giderilmesinde NH4 formunda azotlu gübre kullanımı yerine NO
3
formunda azotlu gübre
kullanmak daha yararlıdır. Gübre kullanımında sadece topraktaki besin elementlerinin
konsantrasyonu yeterli olmayıp ortamın di er artlarının yanında besin maddeleri arasındaki
oranda çok önemlidir. Özellikle meyve kalitesi ile çok ilgili olan toprak alkali elementleri
(Ca-Mg-K.Na) arasındaki oranlar toprak verimlili i üzerine etkili olmaktadır.
2.3.8. Kültürel Uygulamalar
Bitki yeti tirme sistemleri(dikim mesafeleri, askıya veya sırı a alma, malçlama, toprak
i leme, sulama yöntemleri) açıkta ve örtü altında yeti tiricilik (alçak-yüksek tunel) gibi
uygulamalar gübrelemenin etkinli i üzerine etkili olabilmektedir. Bitki koruma alanında
yapılan uygulamalar ve bitki beslenmesi ile hastalık ve zararlılar arasında ki ili kilerde
dikkate alınarak gübre uygulamaları yapılmaktadır. Özellikle bitki sa lı ı ile gübre kullanımı
arasındaki ili kiler gübrelemenin etkisini göstermesi bakımından çok etkilidir.
2.3.9. Gübre Fiyatı Ürün li kisi
Bitkilerin gübrelenmesinde en etkili faktörler gübreye verilecek para miktarı ile elde
edilecek ürün miktar ve fiyatı arasındaki ili kilerdir. Gübre kullanımı ekonomik oldu u sürece
dengeli gübre kullanmak mümkün olacaktır. Gübre kullanımında artı ın ekonomik olmadı ı
noktada ürün miktarlarında bir artı meydana gelebiliyorsa gübrenin belirli bir ekilde parasal
yönden desteklenmesi gerekecektir. Desteklenmemesi durumunda üründe beklenen artı
olmayaca ı için elde edilecek ürün miktarında bir azalma görülebilir. Bu nedenle özellikle
hayati ürünlerde bu fiyat dengesini iyi hesaplamak gerekmektedir.