5 / 40
5
(Türkiye’de 97). Yaklaşık 5,5 milyonluk nü-
fusun büyük bölümü kentlerde yaşıyor. Buna
rağmen ülkenin en büyük kenti olan Aşka-
bad bile 1 milyondan daha az bir nüfusa sa-
hip. Bu, doğal olarak kentin geniş caddeleri-
ne ve meydanlarına da yansıyor. Şehirde tra-
fik sıkışıklığından eser yok. Sokaklarda pek
az insan görünüyor.
Tükmenistan’daki ilk insan yerleşimlerinin
geçmişi MÖ 7.000 ile 5.000 yıllarına kadar
uzanıyor. Dünyanın en eski ve en önemli ti-
caret güzergâhı olan İpek Yolu üzerinde yer
alan Türkmenistan, stratejik konumu nede-
niyle tarih boyunca büyük siyasi çekişmelere
sahne oldu. İran, Arap, Afgan ve Selçuklu et-
kisi altında kalan ülke, Ekim Devrimi’nden
kısa süre sonra Rus ordusu tarafından işgal
edildi. Uzun yıllar Sovyetler Birliği’ne bağlı
İran
Özbekistan
Kazakistan
Afganistan
Türkmenistan
Aşkabad
Hazar
Denizi
Daşoğuz
Mari
Nebit-Dağ
Türkmenabad
Türkmenbaşı
Merv
Yoloten
Aral
Gölü
Başkent Aşkabad’a yaklaşık 250 kilometre
uzaklıktaki Karakum Çölü, Türkmenistan’ın yak-
laşık yüzde 70’ini kaplıyor. 6,5 kilometreye sade-
ce 1 kişinin düştüğü bu devasa çöl, petrol ve do-
ğalgaz rezervlerinin zenginliğiyle öne çıkıyor. Çö-
lün, özellikle turistlerin oldukça ilgisini çeken bir
özelliği daha var: Türkmenlerin “Cehennem Ka-
pısı” olarak adlandırdıkları krater.
Ülkenin orta kesimindeki Derveze bölgesin-
de, derinliği yaklaşık 50 metre, çapı ise 100
metrenin üzerinde olan krater, 1967 yılında ya-
pılan doğalgaz çalışmaları sırasında, bir sondaj
kuyusunun çökmesiyle ortaya çıkmış. 45 yıldır
durmadan yanan Cehennem Kapısı’nın alevleri,
geceleri kilometrelerce uzaktan görülebiliyor;
gürültüsü ise yüzlerce metre uzaktan duyulabili-
yor.
Uzmanlara göre doğalgaz sızdıran bu tür kra-
terleri kapatmak teknik olarak mümkün olsa da
zamanla biriken gazın patlama riski var. Bu ne-
denle “Cehennem Kapısı” gece gündüz yanmaya
devam ediyor.
Cehennem Kapısı
bir cumhuriyet olan Türkmenistan, 1991 yı-
lında SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığını
kazandı.
Türkmenistan şu anda bağımsız yedi Türk
Devleti’nden biri. Ülkede, Türk dillerinin
Oğuz koluna bağlı bir versiyonu konuşulu-
yor. Bu nedenle Türkçe bilen biri, Türkmen-
ceyi büyük zorluk çekmeden kısa sürede öğ-
renebiliyor.
Türkmenistan nüfusunun büyük çoğunluğu-
nu Türkmenler oluşturuyor. Ülke, beş ana
Türkmen boyu nedeniyle beş vilayete ayrıl-
mış. Güneyde Ahal ve Mari, doğuda Lebap,
kuzeyde Daşoğuz ve batıda Balkan vilayetle-
ri yer alıyor. Türkmenler dışında nüfusun
yaklaşık yüzde 15’ini diğer azınlıklar (Öz-
bekler, Ruslar ve diğerleri) oluşturuyor.