65 / 68
65
KOZANOĞLU’NUN AĞIDI
Yaşar Kemal, henüz çok genç yaşta
Çukurova’da ve Toroslar’da köy köy dolaşıp
ağıt toplamaya başlar. İlk başta onun bu
çabası çevresindekilerce garipsenir. Oysa
o, ölüme karşı etkin bir direniş olan ağıtların
binlerce yıllık hikâyesinin peşindedir. Dağ
bayır dinlemeden köy köy dolaşır, buruşuk
sarı kâğıtlar üzerine dinlediği türkülerin
sözlerini, destanları, ağıtları kaydeder. İşte
o ağıtlardan biri de, devlete isyan eden
Kozanoğlu Ahmet Paşa ve kardeşi Yusuf
Ağa hakkındadır. Devlet, isyanı bastırmak
için iki kardeşin üzerine Derviş Paşa’yı
gönderir. Çıkan çatışmada Yusuf Ağa asker
tarafından süngülenir, Ahmet Paşa da esir
düşer. Bunun üzerine ailenin kadınları,
Yusuf Ağa için şu ağıdı yakar:
Çıkdım Fekenin dağına
İrembil atdım bağına
Aşiretden imdad olmaz
Gaç gurtul Gâvırdağına
Çıkdım Fekenin dağına
Garı dizleyi dizleyi
Yarelerim göz göz oldu
Cerrah gözleyi gözleyi
Odasında terzi işler
Küfaylanlar yeri dişler
Ünü böyük Gozanoğlu
Kürk geydirir at bağaşlar
Gutnu zubunun gardağı
Elinde gümüş bardağı
Zahmerinin ortasında
Oda vermişler çardağı
Amanın böyle olur mu
Oğul babayı furur mu
Padişah esgerleri
Bu dünye size galır mı
Gara çadır eğmeyinen
Ucu yere değmeyinen
Ne gaçarsın Gozanoğlu
Beşyüz atlı gelmeyinen
Gozan dağı dağ dağal mı
Çevre yanı bağ dağal mı
Gozanoğlunu furmuşlar
Bu da bize ar dağal mı
Gozan suyu akmam demiş
Dört yanımı yıkmam demiş
Ünü böyük Gozanoğlu
Ben yurdumdan çıkmam demiş
Hezerine hüzerine
Işık yağmış mezerine
Kalk gidelim Kozanoğlum
Bin kır atın üzerine
Karalı yağlık karası
Adana Kozan arası
Ben öpmeğe kıyamazdım
Ak göğsü süngü yarası
Y
aşar Kemal’in İtalyancaya ilk kez 1997’de Antonella Passaro tarafından, öz-
gün adı korunarak çevirilen romanı
Teneke
, Fabio Vacchi tarafından bir ope-
ra eseri olarak bestelendi. Ermanna Olmi’nin
Il Mestiere delle Armi
adlı filminin
müziğini yapan,
El Fuego Fatuo Operası
’nı besteleyen ve başta İtalya olmak üze-
re dünyanın birçok yerinde eserler sahneleyen, Koussevitzky ödüllü Vacchi, eser
üzerinde uzun süre çalıştıktan sonra besteyi 2005 yılında bitirdi. Vacchi,
Teneke
için şunları söylüyordu:
“Yaşar Kemal’de tam aradığımı buldum. Epik, hümanist bir yapıt, üst düzey bir
anlatım.
İnce Memed
’i de operaya yansıtmak isterdim. Ancak çok güç bir iş o,
Homeros’un
İlyada
’sını çevirmek kadar zor.”
Teneke Operası
’nın prömiyeri ilk kez 2007 yılında, ünlü
La Scala’da gerçekleşti. La Scala’nın internet sitesinde
Teneke
, “20’nci yüzyılda Türkiye’de yaşanan bir me-
deniyetler çatışması; belki de ileride tüm ırklara ve
kültürlere hoşgörülü davranacak iki kültürü temsil
eden iki adamın öyküsü,” şeklinde özetlenmektedir.
TENEKE OPERASI
İdil Biret
James Judd
Smirnova Anna