21 / 52
21
Tekfen’in boru hatlarındaki asıl sıçrama noktası ise 1975 yılında ger-
çekleştirilen Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’ydı. Birçok kişi için
Tekfen’in “sınıf atladığı”, “rüştünü ispat ettiği” ve “küçük müteahhitlik-
ten büyük müteahhitliğe adım attığı” bu proje, Irak petrolünü Ceyhan’a
taşıyacak 40 inç çapında ve 986 km uzunluğunda bir boru hattının in-
şasını kapsıyordu. Tekfen, bu dev projenin Türkiye tarafındaki 84 ve 70
km’lik iki ayrı parçası ile, Ceyhan’daki tank sahasının ve deniz termina-
linin yapımını üstlenmişti.
Bu önemli projeyi, içerdiği zorluklar nedeniyle Tekfen’in boru hattı ko-
nusundaki ustalığını göstermek için gerçek bir sınav niteliğinde olan ve
şirketin kendi başına hareket edebilme yeterliliğini ortaya koyan Yu-
murtalık-Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı izledi. 24 inç çapındaki ve
457 km uzunluğundaki bu hat ile Tekfen, ilk kez büyük bir boru hattı
işini tek başına, hem de mühendislik, tedarik ve inşaat işlerinin tümü-
nü kapsayacak şekilde üstleniyordu. Bu bakımdan proje son derece öğ-
retici ve geliştiriciydi. Toros Dağları’nı aşan boru hattının bazı kısımları
son derece engebeliydi; hatta uçurum gibi yamaçların aşılmasını gerek-
tiriyordu. Bu zorluğu aşmak için geliştirilen yöntem ise Türkiye’de ilk
kez uygulanıyordu: Boruları teleferik benzeri bir sistemle taşımak!
1983-86 yılları arasında gerçekleştirilen bu zorlu projenin ardından,
Tekfen’in bu kez çok daha büyük bir payla yer aldığı İkinci Irak Ham
Petrol Boru Hattı gündeme geldi. Proje süresinin kısaltılmasına rağ-
men Tekfen’in bu projede sorumluluklarını tam zamanında ve eksiksiz
bir şekilde yerine getirmesi, ona uluslararası çapta saygınlık kazandır-
dığı gibi Ortadoğu’nun da kapılarını açtı.
Tekfen bu tarihten sonra Ortadoğu bölgesinde çok sayıda boru hattı
projesi gerçekleştirdi. Suudi Arabistan’da inşa edilen 375 km’lik Cuba-
il-Riyad Su İletim Hattı (1989); 55 km’lik Hawiyah Bölgesi Doğalgaz
Boru Hattı (1993); 164 km’lik Batı Bölgesi Su İletim Sistemi (2001);
127 km’lik Doğu Bölgesi Su İletim Sistemi (2002); 625 km’lik Harad
Gaz ve Kondensat Boru Hatları (2003); 115 km uzunluğundaki Ain
Dar ve Shedgum Su İletim Hatları ile Katar’da gerçekleştirilen 137
km’lik Ras Laffan-Mesaieed Etan Gazı İletim Sistemi (2008) ve 80
km’lik Umm Bab-Mesaieed Petrol Boru Hattı (2009) bu projelerden
bazılarıydı.
1990’lı yıllardan itibaren Tekfen’e önemli boru hattı projeleri kazandı-
ran bir başka pazar da, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasın-
dan sonra bağımsızlıklarını kazanan Orta Asya cumhuriyetleriydi.
Kazakistan’da gerçekleştirilen 88 km uzunluğundaki Saztube-Yelemez-
Aporni Petrol Boru Hattı (1997); Azerbaycan’da gerçekleştirilen 444
km uzunluğundaki Bakû-Supsa Petrol Boru Hattı (1999) ile 87 km
uzunluğundaki Apşeron Yarımadası Yüksek Basınçlı Doğalgaz Boru
Hattı (2003) ve son olarak Türkmenistan’da gerçekleştirilen 100 km
uzunluğundaki Galkynysh Gaz İhraç Boru Hattı (2013), Tekfen’in bu
coğrafyada üstlendiği önemli boru hattı projeleriydi.
Tekfen, Azeri petrolünü Ceyhan’a taşıyan BTC Ham Petrol Boru
Hattı’nın inşasında yer almadıysa da, boru hattının her iki ucundaki
kara ve deniz terminallerini inşa etti. 2007 yılından itibaren de boru
hattının tamir ve iyileştirme projesini üstlendi.
Tekfen, Kuzey Afrika’da ise iki örnek projeye imza attı. Bunlardan
birincisi, Fas’ta fosfat madenini çamur halinde Khouribga’dan Jorf
Lasfar Terminali’ne taşımak için inşa edilen 231 km uzunluğundaki
boru hattıydı. Diğeri ise Libya’da, MMRA (The Man Made River Autho-
rity) tarafından ihale edilen bir mega su taşıma hattı projesiydi. Proje,
Libya’nın çöllerle kaplı iç kısımlarındaki yeraltı sularının çıkarılarak ül-
kenin sahil bölgesindeki yerleşimlere taşınmasını içeriyordu. Tekfen,
7,5 m uzunluğa, 4 m’lik çapa ve 72 ton ağırlığa sahip beton borularla
inşa edilen hattın 380 km’lik kısmını üstlenmişti. Ancak 2006 yılında
başlayan proje, 2011 yılında Libya’da baş gösteren ayaklanma ve top-
lumsal karışıklıklar nedeniyle tamamlanamadı.
TANAP, bugüne kadar dünyanın birçok ülkesinde ve en zor koşullarda
binlerce kilometrelik boru hattı döşemiş olan Tekfen için bir nevi eve
dönüş anlamına geliyor. Türkiye’deki en son boru hattı projesini bun-
dan neredeyse 30 yıl önce gerçekleştiren Tekfen’in bu uzun aradan son-
ra evinde yine dev bir projeye imza atacak olması hepimiz için bir se-
vinç kaynağı. T-Bülten olarak biz de bundan sonraki sayılarımızda bu
önemli projedeki gelişmeleri sık sık duyurmaya çalışacağız.
Türkmenistan’dan Fas’a sayısız boru hattı
Tekfen bugüne kadar dünyanın farklı yerlerinde 5.600 km’den fazla
boru hattı döşedi. Libya’da dev borular çalışma alanına taşınıyor
(solda); Galkynysh Doğalgaz Sahası Geliştirme Projesi, Türkmenistan
(üstte); BTC Boru Hattı Onarım ve İyileştirme Projesi, Türkiye (altta).