95 / 104
94
Mikro besin Elementi Noksanlıkları
Bitkilerde bulunu miktarları az olmasına ra men, bitkilerin dengeli geli mesi, verim
ve kaliteye etkileri bakımından önemli etkilere sahip olan mikro elementlerin eksikli i çok
çe itli nedenlerle meydana gelebilmektedir. Bu etkilerden bazılarını a a ıdaki gibi sıralamak
mümkündür.
- Toprak reaksiyonu(pH)
- Toprak Kireci
- Topraktaki fosfor konsantrasyonu
- Bitki bünyesindeki fosfor konsantrasyonu
- Topra ın organik madde miktarı
- Topra ın kil miktarı ve cinsleri
- Topra ın alınabilir durumdaki mikro besin elementi miktarları
- Topra ın taban suyu seviyesi ve toprak havası
- Elementler arasında zıt ili kiler
Yukarıda belirtilen nedenlerle meydana gelen mikro element noksanlıklarının ba ında
demir, çinko ve bor noksanlıkları gelmektedir. Mikro element noksanlıklarının yanında
nadiren de olsa fazlalıklardan dolayı toksiteleri de görülmektedir. Özellikle çok dü ük pH
de erlerinde mangan toksitesi sıcak su kaynaklarının bulundu u yörelerde bor toksiteleri
görülmektedir.
Mikro element noksanlı ı ve fazlalıkları belirtilerine benzeyen belirtiler zirai ilaç
(herbisit-nematod mücadelesi) toksitelerinden ileri gelebilmektedir. Bunun yanında bazı stres
artları (kuraklık, a ırı sıcaklık ve güne lenme ve tuzluluk) da bitkilerin yapraklarında ve
meyvelerinde besin elementi noksanlık ve fazlalıklarına benzer belirtiler göstermektedirler.
Bitkilerde görülen besin elementi noksanlıklarının te hisinde do ru karar verebilmek için bu
konuların dikkate alınması gerekmektedir. Ço u kez yaprak analizi sonucu ile mikroelement
noksanlı ına karar verilmektedir. Bazı durumlarda özellikle demir noksanlı ının
belirlenmesinde yapraktaki toplam demir miktarı demir noksanlı ının bir göstergesi olarak
yararlı olmamaktadır. Bu durumda aktif demir miktarını analiz etmek gerekmektedir.
Demir Noksanlı ı:
Domates bitkisinin tepe kısmında yeni çıkan genç yapraklarında damar aralarında renk
açılması açık sarı ye il renkte görülür, damarlar önceleri koyu ye il renklidir, daha ileri
safhada damarlarda sararmak sureti renk açılması tamamen sarı renkte olur. Tepedeki
sararmı yapra ın altında olan daha eski genç yaprakta sararma daha az olarak görülür.
Yapraklar sadece sararmakla kalmayıp yapraklarda küçülmede görülür. Demir noksanlı ına
genel ad olarak kloroz adı verilmektedir. Demir noksanlı ı kükürt noksanlı ı ve bazı
durumlarda kalsiyum noksanlı ı ile karı tırılabilmektedir. Kükürt ve kalsiyum noksanlı ından
ayırt edilebilmesi için, kükürt noksanlı ında ba langıçta da damarlar sarıdır, kalsiyum
noksanlı ında ise renk beyaz-sarı eklinde olup yapraklar dı tan içe do ru kıvrılmı halde
görülür.
Serada ve açıkta yapılan domates yeti tiricili inde zirai ilaç uygulamaları ile birlikte
ço u kez demir ihtiva eden yaprak gübrelerinin kullanılması, damla sulama sistemi ile verilen
bazı gübrelerin içinde mikro elementlerin bulunması nedeni ile sık sık demir noksanlı ına
rastlanmaktadır. Örtü altı yeti tiricili inde yo un bir ekilde hayvan gübresi kullanımı da
demir noksanlı ının yaygın bir ekilde ortaya çıkmasını engellemektedir. Tüm bu
uygulamalara ra men demir noksanlı ının görülmesi durumunda demirli gübreler kısmında
ve yapraktan gübreleme kısmında açıklandı ı gibi uygulama yapmak gerekir. Domates
bitkisinde demir noksanlı ına ait noksanlık belirtileri a a ıdaki resimlerde gösterilmi tir.