9 / 48
9
g
Gazi Mustafa Kemal, 30 Ağustos zaferinin ardından 3 Ekim 1922’de
Mudanya’da başlayan mütareke görüşmelerine Garp Cephesi Komuta-
nı İsmet Paşa’yı gönderdi. Bu tercih, İsmet Paşa için, Türk siyasi tari-
hinde bir “siyasi şahsiyet” olarak belirişinin de başlangıcı oldu. İsmet
Paşa’nın Mudanya’da elde ettiği başarının bir sonucu olarak Mustafa
Kemal, kendisini Lozan’da toplanacak barış görüşmelerine gidecek
Türk heyetinin de başına getirdi. Bu amaçla İsmet Paşa, 26 Ekim
1922’de Hariciye Vekili (Dışişleri Bakanı) yapıldı.
Mudanya ve Lozan’da “Düvel-i Muazzama” karşısına çıkan İsmet Paşa,
ilk bakışta gösterişsiz tavırları, ufak tefek boyu, az konuşması ve üste-
lik ağır işitmesiyle rakiplerinin gözünü pek doldurmamıştı. Ne var ki
Lozan görüşmeleri uzadıkça İsmet Paşa devleşecekti. Lozan Barış Kon-
feransı, 20 Kasım 1922’de başladı. 4 Şubat 1923 ile 23 Nisan 1923 ara-
sı kesintiye uğrayan görüşmeler, 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış
Antlaşması’nın imzalanmasıyla sonuçlandı.
Lozan’da bir tarafta Türkiye, diğer tarafta ise Müttefikler diye bilinen
İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Sırp-
Hırvat-Sloven Devletleri (Yugoslavya) yer alıyordu. Bu ülkelerin yanı
sıra, Türkiye’nin isteği üzerine, Boğazlar’la ilgili meselelerin görüşül-
mesi sırasında hazır bulunmak üzere Sovyet Rusya, Ukrayna ve Gürcis-
tan davet edilmişti. ABD, gözlemci sıfatıyla toplantıya katıldı.
Bulgaristan’ın ise belirli konular çerçevesinde temsilci bulundurması
uygun görüldü.
Lozan görüşmeleri sekiz ay sürdü. Türkiye’nin konferansın ilk günün-
den itibaren kayıtsız şartsız bağımsızlık talep etmesi, görüşmelerin çe-
tin geçmesine neden oldu. Türkiye’nin temel hedefi, barış düzenleme-
lerini uluslararası hukuk ilkelerine dayandırmaktı. Karşısında yer alan
devletler ise Sevr’i esas almayı denediler. Onlara göre Türkiye, Cihan
Harbi’nde yenik düşmüş, ancak Yunanistan’a karşı zafer kazanmıştı.
Onlar için Lozan, gecikmiş bir Cihan Harbi barış antlaşmasıydı. Ankara