Mevsimlik Tarım İşçileri Sorunu ve Toplumsal Duyarlılık

Tarım alanında gerçekleştirdiği sosyal sorumluluk projeleriyle hem sektörün hem de sektör paydaşlarının sorunlarına eğilen Toros Tarım, “Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı”na da destek veriyor.

“Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı”  2011 yılında Harran Üniversitesi ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu Türkiye Ofisi (UNFPA) tarafından hayata geçirildi. Toros Tarım’ın yanı sıra Şanlıurfa ve Adıyaman Valilikleri, Sağlık Bakanlığı ve Hollanda Büyükelçiliği tarafından da desteklenen program, zor koşullarda çalışan ve yoksullukla mücadele eden mevsimlik göçebe tarım işçilerinin sağlık koşullarını iyileştirmeyi ve özellikle bu kesimin karşı karşıya olduğu hastalıkların önlenmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre, mevsimlik tarım işçiliği en riskli çalışma alanlarından biri. Dünyada yaklaşık 1,1 milyar tarım işçisi bulunurken, bunların 450 milyonu mevsimlik tarım işçisi olarak hayatını sürdürüyor. Türkiye’de ise 6,5 milyon tarım işçisinin yaklaşık yarısını mevsimlik tarım işçileri oluşturuyor. Tarım alanındaki işgücünün önemli bir kısmını oluşturan mevsimlik tarım işçilerinin çalışma, barınma ve beslenme koşullarındaki zorluklar, onları ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya bırakıyor. İşçilerin büyük kısmı gittikleri bölgelerde naylon ya da bezden yapılmış çadırlarda konaklıyor. Bu durum yeme-içme, tuvalet ihtiyacı gibi temel gereksinimler konusunda bazı eksiklikleri beraberinde getirerek, çeşitli sağlık sorunlarına davetiye çıkarıyor. Ayrıca işçilerin tarlada çalışırken iş sağlığından ve güvenliğinden mahrum olmaları, aşırı sıcak ve susuzluğun yanında, zirai ilaçlara maruz kalmaları da sağlık koşullarını olumsuz etkiliyor. Araştırmalar, Türkiye genelinde mevsimlik tarım işçilerinin yüzde 80’inin sağlık güvencesine sahip olmadığını ve sağlık hizmetlerinden yeterli oranda faydalanamadığını ortaya koyuyor.

Tarım işçilerinin zorunlu göçünün ortaya çıkardığı bir başka problem de eğitimsizlik

Bu iş grubuna dahil olan kitlenin eğitim seviyesi oldukça düşük. Üstelik aileleri ile göç etmek zorunda kalan çocukların büyük kısmının okullarına düzenli devam edememesi, yeni kuşakların da eğitim olanaklarından mahrum kalmasına neden oluyor.  Yapılan araştırmalar, bugün her iki mevsimlik işçiden birinin, doğduğu andan itibaren ailesiyle birlikte göç etmek zorunda kalıdığını ortaya koyuyor.

Tarımın ülke kalkınmasının temel araçlarından biri olduğu düşünüldüğünde, tarım alanında çalışan bu insanların karşı karşıya kaldıkları sorunların ortadan kaldırılması ve gerekli önlemlerin alınması, tarıma ve hatta insanlığa karşı büyük bir sorumluluk olarak karşımıza çıkıyor. 14 Kasım 2014 tarihinde Şanlıurfa’da gerçekleştirilen basın toplantısında konuşan Esin Mete’nin de belirttiği gibi Toros Tarım’ın “Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı”na verdiği destek, Türk tarımının kronikleşmiş bir sorununun giderilmesine sağlayacağı katkı nedeniyle özel bir anlam taşıyor.

Mevsimlik tarım işçileri sağlıklarını yeniden kazanıyor

Program kapsamında yapılan araştırmalar, sağlıksız çalışma ve yaşam koşullarının yanı sıra, eğitimsizliğin de mevsimlik tarım işçilerinin en önemli sorunlarından biri olduğunu ortaya koyduğundan, öncelikle sağlık sorunlarına yönelik topyekun bir eğitim ve bilgilendirme programının devreye alınması kararlaştırıldı. Bu eğitimler yoluyla, işçilerden sağlık kurum ve kuruluşlarına, yerel yöneticilerden din görevlilerine kadar geniş bir kitlenin konuyla ilgili farkındalığının artırılması hedeflendi.

Eğitim çalışmaları, ilk olarak konunun öznesi olan işçilerden başladı. Harran Üniversitesi tarafından kadın ve erkek bir grup mevsimlik tarım işçisi eğitime alınarak, sağlık aracısı olarak yetiştirildi. Sağlık aracıları, sağlık sorunlarıyla karşılaşan işçilerin ne yapması ve nereye başvurması gerektiği konusunda yol göstererek, birçok işçinin düzgün şekilde sağlık hizmeti almasına aracı oldu.

7-8 Nisan 2014 tarihlerinde Ankara Gürkent Otel’de ve 17-18 Nisan 2014’te Şanlıurfa Hilton Otel’de gerçekleştirilen toplantılarda ise hekim, hemşire ve ebelerden oluşan 125 sağlık çalışanına, mevsimlik tarım işçilerini etkileyen hastalıklar ve nedenleri konusunda bilgi verildi. Ayrıca bu gruba yönelik olarak, koruyucu sağlık hizmetini nasıl sunacaklarını anlatan rehberler hazırlandı. Söz konusu eğitim çalışmasına sağlık aracılarının da katılması sağlanarak, sağlık çalışanlarıyla aracılar arasında bir işbirliği ortamının geliştirilmesi hedeflendi.

17 Nisan 2014 tarihinde de Ankara, Adıyaman, Şanlıurfa, Eskişehir, Hatay, Kayseri ve Yozgat illerinde görev yapan 8 vali yardımcısı, 13 kaymakam ve 25 yerel yönetici için bilgilendirici eğitimler düzenlendi. Bu sayede yerel yöneticilerin de “Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı”nın bir parçası olması sağlanırken, konuyla ilgili sorumlulukları ve nasıl katıkıda bulunabilecekleri hakkında değerlendirmeler yapıldı.

Başka bir eğitim programı da din görevlilerinin katılımıyla 29-30 Kasım 2014 tarihlerinde Şanlıurfa Otel El-Ruha’da gerçekleştirildi. Sağlık bilgisi ve dini bilgilerin harmanlanmasıyla hazırlanan “Din Görevlisi Sağlık Rehberi” ve eğitimler sayesinde din görevlilerinin bulaşıcı hastalıklardan korunma, anne-bebek sağlığı, evlilik öncesi sağlık kontrolü gibi konularda bilgilendirilmesi sağlandı.

Ayrıca program kapsamında, tarım işçilerine iş bulan aracılara, hastalıkların önlenmesi noktasında kendilerine düşen sorumlulukların ve görevlerin anlatıldığı “Tarım İş Aracısı Resimli Sağlık Rehberi” hazırlanarak dağıtıldı.

Mevsimlik tarım işçileri konusu TBMM gündeminde

Geçtiğimiz dönemde “Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı” kapsamında yapılan bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları, mevsimlik tarım işçilerinin yaşadığı sorunlar konusunda toplumda önemli bir farkındalık yaratmakla kalmadı, işçilerin sağlık koşullarının iyileştirilmesi yönünde de bazı olumlu gelişmeler elde edilmesini sağladı. Bunlara ek olarak geçtiğimiz günlerde  TBMM Genel Kurulu’nda, mevsimlik tarım işçilerinin sorunlarının araştırılması için Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasına ilişkin verilen önerge oylanarak kabul edildi. Çalışma süresi 3 ay olarak belirlenen Araştırma Komisyonu 17 üyeden oluşuyor. Komisyon, gerekli görülmesi durumunda Ankara dışında da görev yapabilecek.

“Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı” 2015 yılında ilgili bakanlıklara devredilmek suretiyle yoluna devam edecek. Toros Tarım olarak programa verdiğimiz desteğin bu önemli toplumsal sorunun giderilmesi yolunda somut adımlara dönüşmesini büyük bir memnuniyetle izliyor ve bu yönde küçük de olsa bir katkımızın bulunmasını en büyük mutluluk vesilesi sayıyoruz.