DAP Gübre

DAP Gübre (Diamonyum Fosfat)

DAP gübre, içeriğinde fosfor ve azot gibi iki önemli bitki besin maddesi bulunan kompoze bir gübredir. Toros Tarım tarafından pazara sunulan 18.46.0 DAP gübre %18 azot (N) ve fosfor pentaoksit (P₂O₅) olarak %46 fosfor ihtiva eder. İçerdiği azot, amonyum (NH₄) formunda olduğundan, özellikle bitkilerin ilk gelişim dönemlerinde oldukça etkilidir. DAP gübre yüksek verimin yanı sıra meyve ve sebzelerde iyi renk oluşumu, aşırı soğuğa ve kuraklığa yüksek tolerans, hastalık ve zararlılara dayanıklılık ve uzun raf ömrü sağlar. Ürünlerin aroma ve lezzetini artırdığı gibi vitamin içeriğini yükseltir.

DAP Gübresinin Yararları

DAP gübre, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bitkinin fosfor ihtiyacını karşılamak amacıyla geniş bir şekilde kullanılır. Bir bitki besin elementi olarak fosfor, bitkinin ilk gelişim dönemlerinde, özellikle kök gelişimi açısından oldukça önemlidir. Bitkinin yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli olan enerji metabolizmasında fosfora ihtiyaç duyulur. DAP gübresinin de içinde yer aldığı fosforlu gübrelerin yeterli miktarda veya uygun derinliğe uygulanmaması durumunda, bitkide fosfor noksanlığı meydana gelir. Bu durum ise verimde ve kalitede büyük düşüşlere neden olur.

DAP gübre, bileşiminde azot bulunduğundan, bitkinin bu ihtiyacına da cevap verir. Ancak taban (toprakaltı) gübresi olarak kullanıldığında bünyesindeki azot miktarı bitkinin ihtiyacının tamamını karşılamayabilir. Bu nedenle taban gübresi olarak DAP tercih edilmesi halinde, üst gübreleme sırasında diğer azotlu gübrelerle bu eksikliğin giderilmesi gerekir. Başka bir ifadeyle DAP gübresi ile gelen azot miktarı bitkinin ihtiyacını tümüyle karşılamıyorsa, eksik kalan kısım başka azotlu gübrelerle takviye edilmelidir.

DAP gübresinin içindeki fosfor, topraktaki diğer fosforlu gübrelere göre daha hızlı harekete geçer. DAP gübresi tahıllarda ekim sırasında verilmelidir. Yeterli DAP gübresi verilmediği takdirde kökler zayıf kalır, gelişme yetersiz olur, olgunlaşma gecikir ve bitki bodur kalır. Yaşlı alt yapraklar mor ya da koyu yeşil bir renk alır, verim düşer. Ekimden sonra verilirse toprak yüzeyinde kalacağı için bitkiye bir yararı olmaz. Azotu kolayca toprakta tutunacağından, aşırı yağış veya sulama sonucunda yıkanma ile kayıpları çok düşük olur.

DAP Gübresinin Kullanım Yerleri

DAP gübresinin içeriğindeki fosforun %90’ından fazlası suda eriyebildiğinden, gerekli rutubeti bulur bulmaz DAP gübresinin bünyesindeki fosfor ve azot toprağa geçerek bitkiler tarafından kullanılmaya başlar. Yapılacak toprak analizine ve elde edilmek istenen mahsul miktarına bağlı olarak, bitkinin fosfor ihtiyacını karşılayacak miktarda DAP gübresi kullanılmalıdır. Bitkinin eksik kalan azot ihtiyacı ise başka azotlu gübrelerle karşılanmalıdır.

DAP gübre, doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru şekilde verildiği takdirde bütün bitkilerde başarıyla kullanılabilir. DAP gübresi, bünyesindeki fosfor ve azot miktarı bakımından özellikle Orta Anadolu ve geçit bölgelerde yetiştirilecek buğday için çok uygun bir bitki besin maddesidir. 100 kg’sinde yaklaşık 65-70 kg saf bitki besin maddesi olduğundan nakliye, depolama ve işçilikte büyük tasarruf sağlar. Nispi nemin düşük olduğu depolarda senelerce topaklaşmadan saklanabilir.

Hububat ve benzeri bitkiler için DAP gübresinin sonbaharda, ekimden hemen önce veya ekim esnasında, mibzerle tohum derinliğine ve bant halinde verilmesi en ideal uygulama şeklidir. Mibzerle ekimin mümkün olmadığı hallerde DAP gübresi ekimden hemen önce tarla yüzeyine serpilip, sonra ekim yapılarak gübrenin toprakla karışması temin edilir.

Taban gübrelemede dekara (bölgede alınabilen ürün miktarına ve toprak analizine bağlı olarak) buğday için 13-21 kg; arpa için 9-14 kg; dane ve silajlık mısır için orta ve ağır bünyeli topraklarda 23-37 kg; pamuk için orta ve ağır bünyeli topraklarda 15-20 kg; ayçiçeği için orta ve ağır bünyeli topraklarda 10-15 kg; çeltik için ağır bünyeli (potasyumca zengin) topraklarda 15-22 kg; yerfıstığı için hafif ve orta bünyeli topraklarda 13-18 kg; soya fasulyesi için ağır bünyeli topraklarda 13-18 kg; yonca için 25 kg; soğan için hafif ve orta bünyeli topraklarda 16-22 kg; sarımsak için hafif ve orta bünyeli 10-15 kg DAP gübresi kullanılabilir.

DAP gübresinin meyve ağaçlarında kışın şiddetine göre şubat ve mart aylarında, ilkbaharda ekilecek bitkilerde ise ekimden hemen önce ve genellikle 10-15 cm derinliğe gömülmesi uygundur. 

Zeytin fidan gübrelemesinde, fidan çukurlarının dip kısmına konulacak toprağa 2-3 litre iyi yanmış hayvan gübresi karıştırılır ve bu karışıma 100-125 gr DAP gübresi ve bir tatlı kaşığı Çinko Sülfat karıştırılır. Bu toprak fidan dikim çukurunun dip kısmına yerleştirilir. Bağ gübrelemesinde, fidan dikim çukurlarının dip kısmına konulacak toprağa, toprağın yapısına göre dere kumu, iyi yanmış hayvan gübresi ve fidan başına (dikim sıklığına göre) 75-100 gr DAP gübresi ile 75-100 gr Potasyum Sülfat karıştırılarak dikim yapılır.

Sert çekirdekli meyvelerde, fidan dikim çukurlarının dip kısmına konulacak toprağa, toprağın yapısına göre dere kumu, iyi yanmış hayvan gübresi ve fidan başına (dikim sıklığına göre) 75-100 gr Triple Süperfosfat (TSP) veya DAP gübresi ile 75-100 gr Potasyum Sülfat karıştırılır. Yumuşak çekirdekli meyvelerde ise aynı şekilde dere kumu ve iyi yanmış hayvan gübresine ek olarak fidan başına 100 gr TSP veya DAP gübresi ile 100 gr Potasyum Sülfat kullanılır. Yarı bodurlarda ise 50 gr TSP veya DAP gübresi ile 50 gr Potasyum Sülfat karıştırılarak dikim yapılır.

DAP Gübresinin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

TSP ile karşılaştırıldığında, DAP gübresinin özellikle pH değeri 7,5’in üzerinde olan kireçli topraklardaki etkinliği daha fazladır. DAP gübresinin bünyesinde bulunan fosforun bir kısmı, bütün fosforlu gübrelerde olduğu gibi kireçli topraklarda bolca bulunan kalsiyum (Ca) ile birleşerek bitkiler tarafından alınamaz forma dönüşür. Ancak bu durumdaki fosfor, zaman içerisinde, toprakta gerçekleşen bazı fizikokimyasal süreçler sonucu tekrar yarayışlı forma dönüşebilir. Bu nedenle, tüm fosforlu gübreler için olduğu gibi, DAP gübresinin de serpme yöntemiyle uygulanmasından kaçınılmalı ve gübreleme ekipmanları kullanılarak bantlama (çizileme) yöntemi ile uygulanması tercih edilmelidir.

Diğer kompoze gübreler gibi, DAP gübresi de bitkinin etkili kök derinliği ve kök konumu dikkate alınarak, ekim öncesi veya ekimle birlikte uygulanmalı ve karıştırılarak toprak altına ulaşması sağlanmalıdır. Tohum çimlenmesinden (çıkıştan) sonra kullanılması halinde toprağın yüzeyinde kalıp içine karışmayacağından bir etkisi görülmez. Bunun sebebi, uygulanan fosforun yüzeydeki toprak tarafından kuvvetlice tutulması ve bu nedenle daha derinlere hareketinin engellenmesidir. Fosfor, sulama ve yağışlar yardımıyla bir sene içerisinde toprakta en fazla 5-6 cm derinliğe kadar inebilir. Bu nedenle, diğer fosforlu gübrelerde olduğu gibi, bitki köklerinin uygulanan fosfordan en etkin şekilde yararlanabilmesi için DAP gübre uygulamasının tohum ekim derinliğinin 5-6 cm altına yapılması gerekir. DAP gübresi mutlaka ekim öncesi veya ekimle birlikte, uygun derinlikte toprakla karıştırılarak kullanılmalıdır.