Bitmeyen Göç: Tarım İşçileri
30/12/2015
Toros Tarım, sosyal sorumluluk kapsamında Türkiye’deki tarım kesiminin sorunlarına da eğilerek, tarım çalışanlarının daha iyi şartlara kavuşturulması yönünde farklı projelere destek veriyor. Bu kapsamda 2013-2015 yılları arasında Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Harran Üniversitesi yürütücülüğünde, Sağlık Bakanlığı işbirliği ile hayata geçirilen “Mevsimlik Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi” programı, Türkiye’deki mevsimlik tarım işçilerinin sosyal haklarının ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve özellikle kadın çiftçiler ile çocuklarını etkileyen sağlık sorunlarının giderilmesi yönünde önemli adımlar atılmasını sağladı.
Sağlık hizmetlerine yeterince ulaşamayan bu gruba yönelik müdahale programlarının geliştirildiği projenin ana finansal destekçisi olan Toros Tarım, aynı zamanda projenin bilinirliğinin artmasına yönelik tanıtım, basın planlaması ve promosyon çalışmalarını da üç yıl boyunca sürdürerek, 2015 yılında mevsimlik tarım işçilerini konu eden bir belgesele sponsor oldu. İZ TV’de yayınlanan belgeselin, 2016 yılında da yerel TV kanalları yoluyla hedef izleyici kitlesine ulaştırılması planlanıyor. 2015 yılında tamamlanan “Mevsimlik Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi” projesi, çalışmaların sona ermesinden sonra bir pilot proje örneği olarak ilgili bakanlıklara devredildi.
Dünyadaki yaklaşık 1,1 milyar tarım işçisinin 450 milyonunu mevsimlik tarım işçileri oluşturuyor. Türkiye’de ise 6,5 milyon tarım işçisinin yaklaşık yarısı, en riskli çalışma alanlarından biri kabul edilen mevsimlik tarım işçiliği ile geçimini sağlıyor. Tarımın ülke kalkınmasındaki yeri göz önünde bulundurulduğunda, mevsimlik tarım işçileri ve dolayısıyla ailelerinin karşı karşıya kaldıkları sorunların ortadan kaldırılması, tarım sektörününe olduğu kadar insanlığa karşı da büyük bir sorumluluk. Bu nedenle onların yaşam standardını yükseltmek, tüm toplumun refahını yükseltmek anlamına geliyor.
Tarım alanındaki işgücünün önemli bir kısmını oluşturan mevsimlik tarım işçilerinin çalışma, barınma ve beslenme koşullarındaki zorluklar, onları ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya bırakıyor. Bu kitlenin yaşam şartlarını iyileştirmek için, Harran Üniversitesi ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından hayata geçirilen “Mevsimlik Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığını İyileştirme Programı”, Türkiye’de en fazla tarım göçü veren Şanlıurfa ve Adıyaman illerini merkezine aldı. Toros Tarım’ın katkısı, Sağlık Bakanlığı ile Şanlıurfa ve Adıyaman valiliklerinin işbirliğiyle gerçekleştirilen program, zor koşullarda çalışan ve yoksullukla mücadele eden mevsimlik göçebe tarım işçilerinin sağlık koşullarını iyileştirmeyi ve özellikle bu kesimin karşı karşıya olduğu hastalıkların önlenmesine katkıda bulunmayı hedefliyordu.
İşçilerin büyük kısmı gittikleri bölgelerde naylon ya da bezden yapılmış çadırlarda konaklıyor. Bu durum temel gereksinimler konusunda bazı eksiklikleri beraberinde getirerek, çeşitli sağlık sorunlarının oluşmasına zemin hazırlıyor. Bununla beraber işçilerin tarlada çalışırken iş sağlığı ve güvenliğinden mahrum olmaları, aşırı sıcak ve korumasız ortamlarda, ihtiyaçları olan temiz sudan uzak çalışmaları, zirai ilaçlara maruz kalmaları da sağlık koşullarını olumsuz etkiliyor. Araştırmalar, Türkiye genelinde mevsimlik tarım işçilerinin yüzde 80’inin sağlık güvencesine sahip olmadığını ve sağlık hizmetlerinden yeterli oranda faydalanamadığını ortaya koyuyor.
Program kapsamında yapılan araştırmalar, sağlıksız çalışma ve yaşam koşullarının yanı sıra, eğitimsizliğin de mevsimlik tarım işçilerinin en önemli sorunlarından biri olduğunu ortaya koyduğundan, öncelikle sağlık sorunlarına yönelik bir eğitim ve bilgilendirme programın devreye alındı. Eğitim çalışmaları, ilk olarak konunun öznesi olan işçilerden başladı. Harran Üniversitesi tarafından kadın ve erkek bir grup mevsimlik tarım işçisi eğitime alınarak, sağlık aracısı olarak yetiştirildi. Daha sonra işçilerden sağlık kurum ve kuruluşlarına, yerel yöneticilerden din görevlilerine kadar geniş bir kitlenin konuyla ilgili farkındalığının artırılması için çeşitli çalışmalar yapıldı. Ayrıca tarım işçilerine iş bulan aracılara, hastalıkların önlenmesi noktasında kendilerine düşen sorumlulukların ve görevlerin anlatıldığı “Tarım İş Aracısı Resimli Sağlık Rehberi” hazırlanarak dağıtıldı.
Sağlık hizmetlerine yeterince ulaşamayan bu gruba yönelik müdahale programlarının geliştirildiği projenin ana finansal destekçisi olan Toros Tarım, aynı zamanda projenin bilinirliğinin artmasına yönelik tanıtım, basın planlaması ve promosyon çalışmalarını da üç yıl boyunca sürdürerek, 2015 yılında mevsimlik tarım işçilerini konu eden bir belgesele sponsor oldu. Her yıl Nisan-Mayıs aylarında evlerini, okullarını, kentlerini terk eden milyonlarca işçi ailesinden biri olan Çiftçi ailesinin Şanlıurfalı’dan Eskişehir’e 1.000 kilometrelik yolculuğuna tanıklık eden belgesel, 8 çocuklu bir ailenin Alpu’daki yaşamından yola çıkarak, mevsimlik işçilerin görülmeyen, duyulmayan, bilinmeyen hikâyelerini ekrana taşıdı. İZ TV’de yayınlanan “Bitmeyen Göç: Tarım İşçileri” belgeselinin, 2016 yılında da yerel TV kanalları yoluyla hedef izleyici kitlesine ulaştırılması planlanıyor.
2015 yılında tamamlanan “Mevsimlik Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığının Geliştirilmesi” projesi, çalışmaların sona ermesinden sonra bir pilot proje örneği olarak ilgili bakanlıklara devredildi.