“Büyüyen Dünyamıza Dengeli Bir Bitki Besleme Sunmak”
03/06/2014

Sydney Açılış Oturumu

IFA Başkanı Esin Mete’nin Açılış Konuşması

Uluslararası Gübre Sanayi Birliği’nin (IFA) 82. Yıllık Konferansı, 26-28 Mayıs tarihleri arasında Avustralya’nın Sydney kentinde gerçekleştirildi. Dünyanın dört bir yanındaki 540 üye kuruluştan temsilcilerin katıldığı bu önemli konferansta, IFA’nın savunuculuğunu yaptığı çeşitli proje ve politikalar masaya yatırıldı. IFA Başkanı olarak konferansa ev sahipliği yapan Esin Mete, küresel ölçekte açlık sorununun giderilmesinde gübre sektörünün üstleneceği rolün önemine ilişkin güçlü mesajlar içeren bir de konuşma gerçekleştirdi.

* * *

Hanımefendiler ve beyefendiler, değerli meslektaşlar ve kıymetli misafirler;

Hepinize 82. IFA Yıllık Konferansına hoş geldiniz diyorum. Bir parçası olduğumuz gübre sanayi için eşsiz bir platform olan bu konferansta gübre değer zincirinin bütün birimleri olarak bir araya gelip, sektörü ilgilendiren önemli meseleleri masaya yatırma fırsatı buluyoruz.

Açılış oturumu – Gündem

Geçtiğimiz yıl IFA Başkanı olduktan sonra üyelerimize bilinçli ürün yetiştirme, bilinçli bitki besleme ve çiftçi destekleme konularına öncelik vereceğimi ifade etmiştim. Buradan hareketle Akıllı Büyüme: Etkin ve Verimli Gübre Kullanımı başlığını taşıyan ilk oturumumuzun açılışını yapıyor olmaktan büyük bir memnuniyet duyuyorum. Uluslararası uzmanların da katılımıyla, Charlotte’un yöneteceği bu oturumda bilinçli bitki besleme ve besleyicilerin verimli kullanımı konuları ele alınacak. Bu vesileyle tüm misafirlerimize Sydney’e gelerek bizlerle birlikte oldukları için teşekkürlerimi iletmek istiyorum. Panelin ardından IFA’nın bilgi aktarımda mükemmeliyet için verdiği Norman Borlaug Ödülü’nün bu seneki sahibini sizlere takdim edeceğim.

Bugün yapacağım sunumda dünyaya düzgün ve dengeli bir bitki besleme sunmanın gerekliliğine dikkat çekmek istiyorum. Bu bağlamda, sektör olarak aşağıdaki noktalara büyük bir önem vermemiz gerektiğine inanıyorum:

• Gerek aşırı veya eksik kullanım, gerekse dengesiz kullanım konularına çözüm aramak için, dengeli bitki besleme konusunda küresel bazda bilgi paylaşımı ihtiyacı;
• Erişimin halen bir sorun olduğu bölgelerde piyasa geliştirme gerekliliği;
• Bitki besleme performansının küresel anlamda artırılabilmesi için sahaya ve ürüne özel bitki besleme tavsiyeleri ile çiftçilerin eğitilmesi gereği;
• Ve son olarak da inovasyon ihtiyacı.

Daha sonra bilinçli bitki besleme konusunu stratejik olarak ele almak amacıyla IFA’nın birlik komitelerinin yürüttüğü çalışmalar vasıtasıyla attığı proaktif adımları da sizlerle paylaşacağım.

Resmi boyamak

Dünya çapında nitrojen kullanımına yakından baktığımızda dağılımdaki farklılık hemen dikkati çeker. Nature’da yayınlanmış olan bu haritada nitrojen dengesizlikleri hemen göze çarpıyor. Görüldüğü gibi bazı bölgelerde maalesef çok az nitrojen kullanılıyorken (haritada kırmızı ile gösterilen kısım), bazı bölgelerde ise aşırı nitrojen kullanımı söz konusu (yeşil alan). Benzer dengesizlikler fosfor ve potasyum için de geçerli.

Bu haritanın hazırlanmasında bazı hatalar olduğunu düşünüyor olabiliriz. Ancak ben, bizlerin de kendi haritalarımızı yapmamız gerektiğini düşünüyorum. Buradakinden daha detaylı, daha net ve doğru haritalar üretmeliyiz. Yine de bu harita, dünyanın bu meseleye nasıl baktığını göstermesi ve küresel gübre kullanımında ne denli büyük bir dengesizlik olduğunu gözler önüne sermesi bakımından önemli.

Eksik kullanımın söz konusu olduğu bölgelerde, endüstriye önemli görevler düşüyor. Sektörün bu bölgelerde getiri açığını kapatmak amacıyla dengeli gübrelemeyi teşvik etmesi ve arzı geliştirmesi gerekiyor. “Getiri açığı” derken, çiftçilerin gerçek getirileri ile elde edilebilir getirileri arasındaki farkı kast ediyorum. İşte bu boşluğun kapatılmasında gübre çok mühim bir rol oynuyor.

Aynı şekilde, aşırı veya dengesiz kullanımın geçerli olduğu bölgelerde de sektör dengeli gübrelemeyi ve bilinçli bitki beslemeyi teşvik etmelidir.

Gübre kullanım oranlarının azaltılması gerektiğini savunan kişilere dengeli gübrelemenin önemini anlatmalıyız. Dengeli gübrelemenin amacının doğru kaynağı, doğru oranda ve doğru zaman ve yerde temin etmek olduğunu izah etmeliyiz.

Uzun süredir multi-besinle bitki beslemenin Nitrojen kullanımı verimliliğini artırmaya katkı sağladığını biliyoruz. Örneğin bu grafikte sülfür uygulamanın kış buğdayında nitrojen kullanımı verimliliğini nasıl ciddi oranda artırdığını görüyoruz.

Az gelişmiş piyasalar

Sektör liderleri olarak dünyanın en geniş getiri açığına sahip bölgelerini iyi tanımalı ve bu bölgelerin temsil ettiği müthiş piyasa fırsatlarının da farkında olmalıyız. Bu grafikte getiri açığının çok derin olduğu bölgeleri görüyorsunuz: Afrika, Latin Amerika ve Batı Asya. Sahra-altı Afrika’da ortalama mısır getirisi elde edilebilir getirinin sadece beşte biri düzeyinde.

Bizim işimiz ekin çıktısını artırmaya yönelik yatırım yapmak. Getiri potansiyellerinin sonuna yaklaşmış olan bölgelere tekrar tekrar yatırım yapmaya devam edemeyiz. Getiri açığının daha derin olduğu bu bölgeler, bizlere piyasayı genişletmek için fırsatlar sunuyor.

Afrika

Küresel çapta gübre kullanımı 100 kg/ha iken, Hindistan’da bu oran 140 kg/ha seviyesinde. Buna karşın Sahraaltı Afrika’nın pek çok ülkesinde bitki besleyici kullanımı hektar başına 10 kg’ın altında seyrediyor. Bu aşamada Afrika’ya biraz dikkatle eğilmek istiyorum.

Afrika sadece besleyici açığı en bariz olan bölge olarak görülmemeli. Aynı zamanda piyasamıza büyüme açısından en büyük potansiyeli bu kıta sunuyor. Bu kıtanın büyüklüğünü hatırlamadan ve pek çok Afrika ülkesinde halen yaşanmakta olan demografik ve ekonomik değişiklikleri dikkate almadan Afrika’dan bahsetmenin pek mümkün olamayacağını düşünüyorum. Ve bugün hâlâ, bu kıta dünya gübre tüketiminin sadece %3’ünü gerçekleştiriyor. Oysa 2050 senesinde her 4 kişiden birinin Afrika’da yaşayacağı tahmin ediliyor. Bu durum, bölgesel gübre talebi açısından büyük bir büyüme potansiyeli anlamına geliyor.

Kısa bir süre önce Afrika Kalkınma Bankası tarafından yayımlanan bir raporda şöyle deniyor: “Afrika, 2010 yılı itibariyle yıllık 280 milyar ABD doları olan tarım üretimini 2020 yılında yaklaşık 500 milyar dolara, 2030 senesine kadar ise 880 milyar dolara kadar çıkartma potansiyeline sahip.”

Kofi Annan’ın yeni Afrika İlerleme Raporu’nda söylediği gibi, “Afrika’nın yeşil ve mavi devrimlerini başlatmak kimilerine göre akıntıya kürek çekmek gibi gözükebilir, ama bazı ülkeler bu yolculuğa çıktı bile. Bu ülkelerde çiftçiler yeni tohumlar ekiyor, gübre kullanıyor ve hasadını yaptıkları ürünler için yeni alıcılar buluyorlar.”

Halen yerel düzeyde devam eden kamu-özel sektör işbirliklerini geliştirmek için yeni fırsatlar yakalamalıyız. Bu tür projeler besleyiciye susamış topraklarla dolu olan bölgelerde sorumlu ve ektin bir biçimde gübre kullanımını artırmaya katkıda bulunacaktır.

İş Modelimiz

Önce şunu net bir biçimde ortaya koyalım: gübre ürün verimliliği için mutlak bir gerekliliktir ve bu nedenle de tüm sektör olarak bizler çok önemli bir işleve sahibiz. Bazen gözümüze zorluk olarak görünen bazı şeyler aslında büyük fırsatlardır.

Önümüzdeki bazı engellere rağmen getiri açığının derinleştiği bölgelerde müthiş piyasa büyütme fırsatları yatıyor. Bu fırsatlardan hepimizin yararlanabilmesi için elbirliği ile çalışmalıyız.

Bu söylediklerimden, optimum getiri seviyesine gelmiş olan olgun piyasalardaki iş fırsatlarını tamamen tükettiğimiz, bu açıdan bir sona geldiğimiz sonucu çıkmasın. Bu piyasalarda da daha dengeli ve doğru gübrelemeyi yerleştirmek açısından müthiş fırsatlar var. Gerek gelişmekte olan, gerekse olgun piyasalarda çiftçi desteğinin iyileştirilmesi hayati önem taşıyor. Bu konuya daha sonra geleceğim.

Ayrıca, yeni ürün geliştirme açısından da büyük fırsatlar var. Yetersiz bitki besleyici kullanımının sonuçları konusundaki endişeler sektörümüz için bir sorun teşkil ediyor. Oysa ben bu zorlukların harika bir fırsata dönüştürülebileceğine inananlardanım.

Bitki besleyici kullanımının etkinliğini artırmak üzere kullanılan özel gübrelerin satışlarında nasıl ciddi bir ivme yakalandığını unutmayalım. Bu özel gübrelerde kullanılan yeni ürünler hem atmosfere amonyak ve azot oksit salınımlarının, hem de yüzeye ve yeraltı sularına fosfat akışının ve nitrat yıkanmasının azaltılmasına katkıda bulunuyor.

Çiftçi desteği

Gübre kullanımının çevresel etkilerinin azaltılması açısından en büyük kazanımlar, uygulama teknikleriyle elde edilebilir. Bilgi transferi ve son kilometre teslimatına yönelik yeni modeller bulmak zorundayız. Hızla gelişen bilinçli bitki besleme programları ve bitki besleme performansı izleme sistemleri de sektörümüzde inovasyon açısından hayati önem taşıyan diğer unsurlar.

Dünyada 1,5 milyar çiftçi var. Bunların yüzde 70’i bir veya iki hektarlık tarlalarda ekim yapan küçük çaplı çiftçiler. Bu küçük aile çiftlikleri gıda tedarikinin lokomotifi konumunda. Buna karşın büyük kısıtlamalara göğüs geriyor, zor koşullar altında çalışıyorlar.

Dünya çapında, bu küçük çiftçilerin daha üretken hale gelebilmek ve aşağıdaki noktalarda başarıya ulaşmak için acilen gübreye ihtiyaçları var:

• Yeterli ve daha besleyici gıdalar yetiştirmek;
• Güvenilir tedarikçiler olmak;
• Gelirlerini artırmak ve kırsal alanlarda sürdürdükleri yaşam koşullarını iyileştirmek;
• Gençler için iş imkânları ve ekonomik fırsatlar yaratmak;
• Kadınların üretim kaynaklarına erişimini sağlayarak cinsiyet eşitsizliklerini azaltmak;
• Ekosisemlerimizi korumak ve iklim değişiklikleri konusunda duyarlı olmak.

Açıkça bilmeliyiz ki, gıda güvenliği konusunda harcadığımız tüm çabalarda el ele verdiğimiz ortaklarımız, aynı zamanda müşterilerimiz olan çiftçilerdir. Çiftçilerin, ekinlerini büyütmek için bizim ürünlerimize ihtiyacı var.

Şu noktanın altını çizmek istiyorum: bizler de büyük, orta veya küçük çaplı olsun, kadını, erkeği, genciyle tüm çiftçilere bağımlıyız. Bizim işimiz onların ürünlerimizi doğru ve düzgün biçimde kullanmasına bağlıyken, onlar da bu sayede getirilerini yükseltebilir, tarla ve topraklarını, hatta çevreyi korur ve geçim kaynaklarını iyileştirebilirler.

Dünya çapındaki bütün çiftçilere hizmet etmek sektörümüzün bir yükümlülüğü. Ama özellikle de ticari çiftlikler haline gelebilmeleri için Afrika, Asya ve Latin Amerika’daki küçük çiftlik sahiplerini güçlendirerek, onlara ek destek vermeliyiz.

Çiftçi desteği için çok-paydaşlı ortaklık

Gübre sektörü, dengeli bir bitki beslemesi sağlamak ve büyümekte olan bir nüfusa gıda temin etmek için çiftliklerle ortak hareket etmek zorunda. Ancak bu zorunluluğun altından nasıl kalkabileceğimizi, bu işi en etkin biçimde nasıl çözümleyebileceğimizi kendimize sormalı, bu konuyu ciddiyetle ele almalıyız.

Hiç kimse tek başına ürünlerimizi zaten kullanan, ama etkin biçimde kullanamayan veya ürünlerimize hiçbir erişim imkânı olmayan yüz milyonlarca çiftçiye ulaşamaz.

Gıda ve Tarım Örgütü’nün raporundan alıntıladığım şu cümleler, benim bu konudaki bakış açımı da dile getiriyor:

“Gübre konusundaki en iyi yönetim uygulamalarını öğretebilmek amacıyla çiftçi desteğini artırmak için çok-paydaşlı bir girişim içinde olmalıyız. Çeşitli ortaklarla hareket ederek, bir know-how havuzu oluşturmalı ve kapasite ağımızı genişletmeliyiz. Böylece sürdürülebilir yoğunlaştırmayı sağlayabilir, ilkim değişimini en aza indirebilir, herkesin yeterli ve besleyici gıdaya erişimini geliştirebiliriz.”

Gübreler olmasaydı, bugün yediğimiz gıdanın sadece yarısını üretebiliyor olurduk desek yanlış olmaz. Buna karşın tarım sektörünün karşı karşıya olduğu problemleri gübre endüstrisinin tek başına hareket ederek çözüme kavuşturması mümkün değil. Aşağıdaki gruplar ve organlarla stratejik ortaklıklar kurmak zorundayız:

• Çiftçi grupları ve gıda değer zincirinin halkalarını oluşturan tüm diğer oyuncular
• Hükümetler
• Uluslararası organizasyonlar
• Tarım alanında araştırma yapan merkezler
• Çiftçilere danışmanlık hizmeti veren kurumlar, ve
• Sivil toplum kuruluşları

Bilinçli bitki besleme

Küresel anlamda düzgün ve dengeli bitki beslemesini temin etmeyi hedefliyorsak, bu amaçla politika yapıcıları bilgilendirebiliriz. Bu açıdan besleyici kaybı, hedefleri ve göstergelerine dikkat çekmekle kalmamalı, aynı zamanda besleyici yönetimi programlarına da vurgu yapmalıyız. Tam da bu sebeple, bilinçli bitki beslemenin gerek Birliğimizin ve gerekse her bir üye şirketin önceliği olması gerektiğine inanıyorum.

IFA’nın yetkili organlarının liderliğinde sekreterya bilinçli bitki besleme konusunu bir öncelik olarak benimsedi ve bu amaçla tüm IFA üyelerini içeren ve ortak ilgi alanlarının merkeze yerleştirildiği bir program geliştirdi.

Şimdi sizlere IFA’nın bilinçli bitki besleme konusundaki stratejisini sunmak ve yakın bir geçmişte hayata geçirilen bazı aktivitelerden sizleri de haberdar etmek istiyorum.

IFA’nın bilinçli bitki besleme programı, gübre açısından en iyi yönetim uygulamaları hakkında üyeler arasındaki bilgi paylaşımını teşvik etmeyi ve dünya çapında çiftçi danışmanlarına bilgiyi aktarmak için birtakım dış paydaşlarla işbirliği kurmayı amaçlıyor. Bu strateji, aşağıdaki beş temel taş üzerine bina edilerek şekillendirildi:

1- Taraftarlık

IFA, bitki besleme meseleleri konusunda endüstrinin bakış açısını paylaşmak için uluslararası organizasyonlarla ve inisiyatiflerle çalışır ve temel süreçleri izleyerek bunlara yön verir. Bu çalışmalara en iyi örnekleri şöyle sıralanabilir: IFA’nın Birleşmiş Milletler’de Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile ilgili yürüttüğü faaliyetler ve Bitki Besleme Yönetimi Alanında Küresel Ortaklık.

2- Araştırma ve Bilimsel Ortaklık

IFA, bitki besleme dengeziliklerinin haritasını çıkarmak ve bu dengesizliklerin sonuçlarını daha iyi anlamak amacıyla yürütülen bitki besleme ile ilgili tüm araştırmalara katkıda bulunur ve yürütülen uluslararası projelerde ve bu araştırmalar üzerinde yapılan tartışmalarda yer alır. Ayrıca IFA, önde gelen araştırma kurumlarıyla birlikte bilimsel yayınlara imza atar. 2014 yılı içinde Uluslararası Bitki Besleme Enstitüsü (IPNI), Uluslararası Potasyum Enstitüsü (IPI) ve Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü (IWMI) ile birlikte su yönetimi konusunun ele alındığı bir araştırma yayımlanacak.

3- En İyi Yönetim Uygulamaları ve Çiftçi Desteği

IFA, bitki besleme yönetimi programlarının geliştirilmesi için çok-paydaşlı çalışmaları teşvik eder ve bu anlamda yapılacak ulusal diyalogların kolaylaştırılmasını sağlar. Kısa bir süre evvel IFA, sürdürülebilir gübre yönetimi konusunda iki ülke seminerine ev sahipliği etti. Çin ve Endonezya’da gerçekleştirilen bu seminerlerde üyelerimize bilinçli bitki beslemenin önemi konusunda bilgi verildi. Bu tür ulusal diyalog ortamlarını yaratmaya devam edeceğiz. Farklı kurumlarla ortaklık kurarak çalışmalarını yürütmeye özen gösteren IFA, bu amaçla çiftçi örgütleri ve gıda-değer zincirinin diğer oyuncuları ile çeşitli diyaloglar başlattı.

4- Politika Analizi

IFA, bitki besleme yönetimi ile ilgili olarak hükümet politikalarının rolünü daha iyi anlamaya çalışır. Bu sene IFA, devlet teşviği konusunda bir çalışma yapmak üzere IPC, FAI ve IFDC ile işbirliği içine girdi. Gübre için verilen teşvikler ve uygulanan sübvansiyonlar, özellikle fakir çiftçilerin verimliliği artırmalarına yardımcı olmak açısından hayati öneme sahip. Buna karşın pek çok ülkede politika yapıcılar artmakta olan mali yükü sınırlandırma çabası içinde. Bazı ülkelerde ise teşvikler dengesiz bir ürün beslenmesini tetikleyebiliyor.

5- Üye Bağlılığı

IFA, bilinçli bitki besleme konusunda üyeler arasında bilgi paylaşımını, öğrenmeyi ve karşılaştırmaları (benchmarking) teşvik eder. IFA, bilinçli bitki besleme inisiyatifleri için gönüllü benchmarking uygulamalarını desteklemektedir.

Sürdürülebilir gelişmenin toplumsal, ekonomik ve çevresel açıdan temel ilkeleri göz önünde bulundurulduğunda, bu stratejinin sektörümüzün performansının geliştirilmesine katkıda bulunacağına inanıyorum. Her ne kadar bize yöneltilen eleştiriler ağırlıklı olarak besleyici kaybı konusuna odaklanıyor olsa da, ben daha ziyade besleyici performansı hakkında konuşmayı tercih ediyorum.

Bu tür bilimsel anlamda karmaşık ve politik açıdan hassas meselelere eğilmekle sektörümüz küresel bir dünyada etik açıdan yaklaşımını ve duruşunu ortaya koyuyor. Ortaklarımıza karşı karşıya olduğumuz zorluklarla başa çıkmaya ve özellikle çiftçilere hükümetler ve sivil toplumla el ele vererek birlikte çözümler üretmeye hazır olduğumuzu kanıtlıyoruz.

Birazdan yapılacak olan panele ek olarak yarın da politika yapıcıların ve politikalar üzerinde etki sahibi olan birimlerin sektörümüzden beklentileri hakkında çok daha fazla şey öğreneceksiniz. Stratejik yönelimimizi gözden geçirdiğimiz ve yönetişim sistemimizi yeniden şekillendirdiğimiz şu dönemde, IFA’nın seçkin paydaşlar nezdindeki itibarını bir anketle anlamaya çalışmanın tam zamanı olduğunu düşündük. Umarım itibar analizimizin bulgularının açıklanacağı yarınki özel oturuma hepiniz iştirak edersiniz.

Değerli üyeler,

Bugün kürsüyü uzunca bir süre işgal ettim, ama kurumun başkanı olarak sizleri IFA’da yaşanan bu önemli gelişmeler konusunda detaylı bir şekilde bilgilendirmenin görevim olduğunu düşünüyorum. Birliğimiz, gözlerin giderek üzerimize çevrildiği bir ortama adapte olma gayreti içinde. Bu dönem gübre sektörünün kendi kendini yenileyip gençleştirmesi, yeni piyasalara açılması ve itibarını güçlendirmesi için uygun bir zaman ve zemin sağlıyor. Anlatacak önemli bir öykümüz var.

Dengeli bitki beslemenin önemine eğilen ifadelerimle, birazdan gerçekleştirilecek olan panelimiz için de bir girizgâh yapmış oldum. Şimdi saygıdeğer panelistlerimizi sizlere tanıtması için izninizle Charlotte’u davet etmek istiyorum.

Dikkatiniz için hepinize teşekkür ederim.